Công việc đầu tiên luôn là một cột mốc đáng nhớ trong cuộc đời mỗi người. Dù chỉ là làm thêm sau giờ học hay kiếm tiền cho những sở thích nhỏ, đi làm giúp học sinh học được tinh thần trách nhiệm, kỹ năng giao tiếp và cách quản lý tài chính – những bài học thực tế không sách vở nào dạy hết được.

Nếu bạn đang muốn tìm việc làm khi còn đi học nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu, đừng lo! Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách tìm việc phù hợp cho học sinh – từ việc chuẩn bị hồ sơ, tìm cơ hội việc làm, đến cách gây ấn tượng với nhà tuyển dụng, kể cả khi bạn chưa có kinh nghiệm.

Và nếu bạn là người thích tự chủ, đam mê sáng tạo, đừng bỏ qua gợi ý về các công việc làm thêm tại nhà hoặc khởi nghiệp nhỏ cho học sinh – vừa học vừa kiếm tiền vẫn “ổn áp” nếu bạn biết cách.

Bí quyết 1: Tìm việc làm cho học sinh qua mạng hiệu quả

Tìm việc online là cách nhanh nhất giúp học sinh tiếp cận nhiều cơ hội việc làm phù hợp với độ tuổi, thời gian biểu và sở thích cá nhân. Dưới đây là những cách tìm việc thực tế, dễ áp dụng ngay cả khi bạn chưa có kinh nghiệm.

1. Tìm kiếm việc làm trên các trang web tuyển dụng uy tín

• Vào các trang như Indeed, Vieclam24h, CareerBuilder, VietnamWorks để xem danh sách việc làm được cập nhật hằng ngày.

• Gõ từ khóa theo ngành nghề hoặc địa điểm bạn muốn làm, ví dụ: “phục vụ quán cà phê tại Hà Nội” hay “nhân viên bán hàng cuối tuần”.

• Tạo hồ sơ cá nhân (profile) và tải lên CV giúp bạn nộp đơn nhanh hơn và được nhà tuyển dụng chú ý.

2. Tận dụng mạng xã hội để tìm việc

• Nhiều doanh nghiệp nhỏ hoặc cửa hàng đăng tuyển trên Facebook, Zalo, TikTok, LinkedIn.

• Theo dõi các nhóm việc làm cho học sinh – sinh viên tại khu vực bạn sống để cập nhật tin tuyển dụng mới nhất.

• Với LinkedIn, bạn có thể tạo hồ sơ miễn phí, giới thiệu bản thân và kết nối với người lớn, cựu học sinh hoặc giáo viên có thể giới thiệu cơ hội việc làm đáng tin cậy.

3. Kiểm tra bảng tin việc làm tại trường học

• Một số trường có bảng thông báo hoặc văn phòng hướng nghiệp, nơi đăng tin các doanh nghiệp đang tìm học sinh làm thêm.

• Đây là nguồn việc an toàn, phù hợp và đáng tin cậy, vì nhà tuyển dụng đã được nhà trường xác minh.

4. Lưu ý khi tìm việc online

• Không cung cấp thông tin cá nhân nhạy cảm (CMND, tài khoản ngân hàng…) khi chưa xác nhận rõ công ty.

• Ưu tiên các việc làm có địa chỉ rõ ràng, mô tả công việc minh bạch, mức lương hợp lý.

Bí quyết 2: Chọn công việc phù hợp với sở thích của bạn

Khi bắt đầu tìm việc, nhiều học sinh thường nghĩ “việc gì cũng được miễn có lương”, nhưng thực tế, làm công việc mình yêu thích sẽ giúp bạn vui vẻ, gắn bó lâu hơn và học hỏi được nhiều kỹ năng hơn. Dưới đây là cách chọn việc phù hợp với tính cách và sở thích cá nhân.

1. Xác định điều bạn thích và giỏi

• Viết ra danh sách những hoạt động khiến bạn thấy hứng thú nhất.

• Nghĩ xem bạn có kỹ năng đặc biệt nào — ví dụ: giao tiếp tốt, khéo tay, năng động, kiên nhẫn hay sáng tạo.

• Khi hiểu rõ bản thân, bạn sẽ dễ dàng chọn đúng công việc để phát huy điểm mạnh.

2. Gợi ý công việc phù hợp với từng sở thích

• Thích hoạt động ngoài trời: Làm việc cho các công ty cây cảnh, chăm sóc sân vườn, cửa hàng thú cưng, trung tâm bảo vệ động vật hoặc xây dựng nhẹ.

• Thích vận động, không thích ngồi yên: Ứng tuyển vào rửa xe, dọn nhà, công ty chuyển đồ, chăm trẻ, vệ sinh công trình – những việc giúp bạn rèn luyện sức khỏe và tinh thần chịu khó.

• Thích giao tiếp, giúp đỡ người khác: Thử việc tại quán cà phê, nhà hàng, cửa hàng bán lẻ, rạp chiếu phim hoặc khu vui chơi. Ngoài việc gặp gỡ nhiều người, bạn còn có cơ hội hưởng giảm giá cho nhân viên nếu làm ở cửa hàng thời trang hoặc game.

• Đam mê công nghệ hoặc game: Tìm việc tại cửa hàng bán game, tiệm sửa điện thoại, trung tâm máy tính – vừa có thêm thu nhập, vừa học được kỹ năng bạn yêu thích.

3. Mẹo nhỏ khi chọn việc làm thêm

• Chọn việc phù hợp với thời gian học và không ảnh hưởng đến kết quả học tập.

• Ưu tiên công việc an toàn, có môi trường lành mạnh và người hướng dẫn rõ ràng.

• Đừng ngại thử nhiều công việc khác nhau để khám phá bản thân và tích lũy kinh nghiệm thực tế.

Bí quyết 3: Xin giấy phép làm việc nếu được yêu cầu

Ở một số quốc gia, học sinh dưới 18 tuổi cần có giấy phép làm việc (work permit) trước khi bắt đầu công việc chính thức. Dù tại Việt Nam chưa phổ biến loại giấy này, nhưng nếu bạn dự định làm việc cho doanh nghiệp nước ngoài, tổ chức quốc tế hoặc đi du học, làm thêm tại nước ngoài, việc hiểu quy trình này là rất quan trọng.

1. Khi nào cần giấy phép làm việc

• Nếu bạn dưới 16 tuổi, nhiều nơi yêu cầu phải có giấy phép để đảm bảo công việc phù hợp độ tuổi.

• Một số quốc gia hoặc bang (như Mỹ, Canada, Nhật Bản…) quy định bất kỳ ai dưới 18 tuổi đều cần xin phép trước khi đi làm.

• Ở Việt Nam, học sinh từ đủ 15 đến dưới 18 tuổi vẫn có thể làm thêm nhưng phải đảm bảo thời gian, sức khỏe và an toàn lao động theo quy định Bộ Luật Lao động.

2. Cách xin giấy phép làm việc (đối với học sinh quốc tế)

• Liên hệ phòng lao động địa phương hoặc văn phòng hướng nghiệp tại trường để được hướng dẫn thủ tục.

• Thông thường, bạn cần nộp:

  • Đơn xin cấp phép làm việc (theo mẫu)

  • Thư xác nhận của trường học, chứng minh bạn đang theo học và có học lực đạt yêu cầu

  • Thư mời làm việc hoặc hợp đồng lao động từ nơi tuyển dụng

• Một số nơi yêu cầu bạn phải có việc trước mới được cấp phép — khi đó, giấy phép sẽ chỉ có hiệu lực tại công ty đó. Nếu bạn đổi việc, cần xin lại giấy phép mới.

3. Lưu ý quan trọng cho học sinh Việt Nam

• Chỉ nhận công việc nhẹ nhàng, an toàn, không ảnh hưởng sức khỏe hoặc việc học.

• Hỏi kỹ về điều kiện làm việc, giờ làm, quyền lợi và hợp đồng trước khi nhận việc.

• Nếu đi làm ở nước ngoài, hãy tìm hiểu kỹ quy định lao động trẻ vị thành niên của quốc gia đó để tránh vi phạm pháp luật.

Bí quyết 4: Nhờ người lớn làm người giới thiệu khi xin việc

Khi bạn là học sinh và chưa có nhiều kinh nghiệm làm việc, người giới thiệu (reference) chính là cách tốt nhất giúp nhà tuyển dụng tin tưởng bạn hơn. Đây là những người có thể xác nhận bạn là người chịu khó, có trách nhiệm và đáng tin cậy – những phẩm chất quan trọng mà bất kỳ công việc nào cũng cần.

1. Ai có thể làm người giới thiệu cho bạn

• Giáo viên, huấn luyện viên, hoặc cố vấn học tập: Họ hiểu rõ cách bạn làm việc, tinh thần học tập và thái độ trong lớp.

• Người quản lý nhóm, trưởng câu lạc bộ, hoặc người phụ trách hoạt động ngoại khóa: Họ có thể chứng minh kỹ năng làm việc nhóm, lãnh đạo hoặc tinh thần kỷ luật của bạn.

• Người lớn mà bạn từng giúp đỡ hoặc làm việc cùng: Nếu bạn từng trông trẻ, dắt chó, làm vườn, dọn nhà, phụ bán hàng, hãy hỏi khách hàng hoặc hàng xóm xem họ có thể xác nhận bạn là người đáng tin hay không.

2. Cách xin phép lịch sự và chuyên nghiệp

• Trước khi ghi tên ai đó làm người giới thiệu, hãy hỏi ý kiến họ trước.

• Nói rõ bạn đang tìm loại công việc nào, để họ biết cách trả lời nếu được nhà tuyển dụng liên hệ.

• Bạn có thể nói đơn giản:

  “Em sắp xin việc làm thêm ở cửa hàng sách, cô/chú có thể làm người giới thiệu giúp em được không ạ? Em rất biết ơn vì cô/chú từng thấy em làm việc chăm chỉ trong [tên hoạt động hoặc công việc].”

3. Lưu ý khi chọn người giới thiệu

• Chọn người hiểu rõ tính cách và tinh thần làm việc của bạn, không nhất thiết phải là người có chức vụ cao.

• Giữ mối quan hệ tốt, báo lại khi bạn đã được tuyển để thể hiện sự cảm ơn và tôn trọng.

Bí quyết 5: Kết nối với người lớn để tìm cơ hội việc làm

Đôi khi, cách nhanh nhất để tìm được việc làm không phải là nộp đơn online, mà là nhờ người quen giới thiệu. Nhiều doanh nghiệp nhỏ hoặc cửa hàng địa phương không đăng tin tuyển dụng công khai, họ chỉ nhận người được người quen tin tưởng giới thiệu. Vì vậy, nếu bạn là học sinh mới đi làm thêm, hãy tận dụng sức mạnh của mối quan hệ cá nhân (networking).

1. Hãy nói cho mọi người biết bạn đang tìm việc

• Trao đổi với thầy cô, hàng xóm, người thân, bạn bè của gia đình, huấn luyện viên, hoặc phụ huynh bạn bè.

• Chia sẻ rõ bạn đang tìm loại công việc nào, ví dụ: làm phục vụ quán cà phê, bán hàng, dạy kèm, hoặc phụ kho.

• Đừng ngại hỏi: “Cô/chú có biết nơi nào đang tuyển người làm thêm cho học sinh không ạ?” – đây là cách tự nhiên và lịch sự để mở đầu cuộc trò chuyện.

2. Vì sao networking lại hiệu quả

• Nhiều công việc không được đăng tuyển công khai, chỉ tuyển qua người quen giới thiệu.

• Nhà tuyển dụng thường tin tưởng người được giới thiệu hơn, vì họ tin vào đánh giá của người quen.

• Có người giới thiệu, bạn sẽ dễ được ưu tiên phỏng vấn hoặc nhận việc nhanh hơn những ứng viên nộp hồ sơ ngẫu nhiên.

3. Cách nhắc tên người giới thiệu khi ứng tuyển
Khi gặp nhà tuyển dụng, bạn có thể giới thiệu lịch sự như sau:

“Em được anh Minh (bạn của gia đình em) giới thiệu đến. Anh ấy có nói công ty mình đang cần người làm thêm, nên em muốn hỏi xem mình còn đang tuyển không ạ?”

Cách nói này vừa thể hiện sự chủ động, khiêm tốn và đáng tin cậy, vừa giúp nhà tuyển dụng nhớ đến bạn nhanh hơn.

4. Lưu ý khi xây dựng mối quan hệ tìm việc

• Luôn giữ thái độ lịch sự và chân thành khi nhờ giúp đỡ.

• Nếu ai đó giới thiệu bạn, hãy cảm ơn và cập nhật kết quả sau khi phỏng vấn hoặc nhận việc.

• Đừng quên duy trì liên lạc lâu dài, vì đây có thể là nguồn cơ hội nghề nghiệp quý giá cho bạn trong tương lai.

Bí quyết 6: Tạo bản sơ yếu lý lịch (CV) đơn giản cho học sinh

Dù bạn mới đi làm lần đầu và chưa có nhiều kinh nghiệm, một bản CV cơ bản, rõ ràng vẫn giúp bạn gây ấn tượng tốt với nhà tuyển dụng. CV không chỉ thể hiện bạn là người nghiêm túc và có tổ chức, mà còn giúp bạn ghi nhớ thông tin cần thiết khi điền vào các mẫu đơn xin việc.

1. Nội dung cần có trong CV của học sinh

• Thông tin cá nhân: Họ tên, số điện thoại, email, địa chỉ (nếu cần).

• Học vấn: Tên trường, lớp, năm học hiện tại, điểm trung bình (GPA) nếu khá hoặc giỏi.

• Kinh nghiệm làm việc: Bao gồm cả việc làm thêm, tình nguyện, thực tập hoặc giúp việc không lương. Ví dụ: phụ quán cà phê, dạy kèm, trông trẻ, tham gia chương trình thiện nguyện.

• Hoạt động ngoại khóa: Các câu lạc bộ, đội nhóm, thể thao, hoạt động trường lớp – đây là bằng chứng cho thấy bạn có kỹ năng teamwork, kỷ luật và trách nhiệm.

• Kỹ năng cá nhân: Giao tiếp, tin học cơ bản, quản lý thời gian, tính cẩn thận, sáng tạo hoặc năng động.

2. Cách trình bày CV dễ hiểu, chuyên nghiệp

• Dùng các mẫu CV có sẵn trong Microsoft Word, Google Docs hoặc Canva – chọn mẫu đơn giản, rõ ràng, không màu mè.

• Viết ngắn gọn, dưới một trang A4, dùng gạch đầu dòng để dễ đọc.

• Sử dụng ngôn ngữ tích cực như “hỗ trợ”, “tham gia”, “đóng góp”, “phụ trách”… thay vì chỉ liệt kê công việc.

3. Vì sao nên chuẩn bị CV dù công việc không yêu cầu

• Nhiều công việc bán thời gian chỉ cần điền mẫu có sẵn, nhưng việc có sẵn CV giúp bạn điền nhanh, chính xác và chuyên nghiệp hơn.

• CV cũng giúp bạn tự nhìn lại điểm mạnh và thành tích của bản thân, từ đó tự tin hơn khi phỏng vấn.

4. Mẹo nhỏ khi viết CV học sinh

• Dùng email nghiêm túc (ví dụ: nguyenvananh123@gmail.com, tránh biệt danh trẻ con).

• Kiểm tra chính tả, ngữ pháp kỹ trước khi gửi.

• Nhờ thầy cô hoặc người lớn xem giúp để chỉnh sửa phần trình bày, câu từ.

Bí quyết 7: Nộp đơn ứng tuyển vào các công việc bạn quan tâm

Khi bắt đầu tìm việc, đừng chỉ nộp đơn ở một nơi rồi chờ phản hồi. Thực tế, nhiều nhà tuyển dụng không trả lời tất cả ứng viên. Vì vậy, để tăng cơ hội được nhận, bạn nên ứng tuyển ở nhiều nơi cùng lúc và theo dõi quá trình tuyển dụng chủ động hơn.

1. Ứng tuyển vào nhiều công việc khác nhau

• Hãy nộp đơn cho ít nhất 3–4 nơi phù hợp với thời gian, sở thích và khả năng của bạn.

• Nếu chỉ nộp một hồ sơ rồi ngồi đợi, bạn có thể phải chờ rất lâu mới nhận được phản hồi.

• Một số nơi không phản hồi hoặc không mời phỏng vấn, vì vậy càng nộp nhiều, cơ hội càng cao.

2. Ứng tuyển nhiều chi nhánh của cùng một thương hiệu

• Mỗi chi nhánh có người quản lý và nhu cầu tuyển dụng riêng.

• Ví dụ: nếu bạn muốn làm ở McDonald’s, Highlands Coffee hoặc Circle K, hãy thử nộp đơn cho 2–3 chi nhánh trong khu vực gần nhà để tăng khả năng được chọn.

• Khi nộp đơn, hãy đảm bảo ghi rõ vị trí và khu vực bạn mong muốn làm việc.

3. Gọi điện xác nhận sau khi nộp đơn online

• Sau khi nộp đơn trực tuyến, gọi đến chi nhánh hoặc cửa hàng đó và xin gặp quản lý tuyển dụng (hiring manager).

• Giới thiệu ngắn gọn và lịch sự, ví dụ:

  “Em tên là Linh, em vừa nộp đơn online xin làm nhân viên phục vụ tại quán. Em muốn hỏi quy trình xét hồ sơ bên mình như thế nào ạ?”

• Cách này giúp bạn thể hiện sự chủ động, nghiêm túc và tạo ấn tượng tốt với người quản lý.

4. Lưu ý khi nộp đơn xin việc làm thêm

• Chuẩn bị sẵn thông tin cá nhân, lịch học, số điện thoại liên hệ, người giới thiệu (nếu có).

• Kiểm tra kỹ chính tả, thông tin và file đính kèm trước khi gửi hồ sơ.

• Sau khoảng 5–7 ngày, nếu chưa có phản hồi, bạn có thể liên hệ lại một cách lịch sự để hỏi kết quả.

Bí quyết 8: Theo dõi hồ sơ xin việc sau khi nộp

Sau khi nộp đơn, đừng im lặng chờ đợi quá lâu. Việc chủ động theo dõi (follow-up) giúp bạn thể hiện sự nghiêm túc, nhiệt tình và khiến nhà tuyển dụng chú ý hơn. Tuy nhiên, cần làm đúng cách và đúng thời điểm để không gây phiền.

1. Thời điểm thích hợp để liên hệ lại

• Chờ khoảng 5–7 ngày sau khi nộp đơn trước khi gọi điện.

• Các quản lý tuyển dụng thường rất bận, nên việc không phản hồi ngay không có nghĩa là họ không quan tâm.

• Sau thời gian này, bạn có thể gọi để xác nhận tình trạng hồ sơ một cách lịch sự và chuyên nghiệp.

2. Cách gọi điện hỏi kết quả đúng cách

• Khi gọi, xin gặp quản lý tuyển dụng (hiring manager).

• Giới thiệu ngắn gọn, ví dụ:

  “Em chào anh/chị, em tên là Minh. Tuần trước em có nộp hồ sơ xin làm nhân viên bán hàng tại cửa hàng mình. Em muốn hỏi anh/chị đã xem hồ sơ của em chưa ạ?”

• Nếu họ chưa xem, bạn có thể nói thêm:

  “Dạ, em hiểu rồi ạ. Em sẽ liên hệ lại sau vài ngày nữa. Cảm ơn anh/chị đã dành thời gian nghe máy.”

• Giọng điệu nên thân thiện, khiêm tốn, không vội vàng hay gây áp lực.

3. Ghi chép và theo dõi quá trình ứng tuyển

• Tạo bảng theo dõi đơn giản (bằng Excel hoặc Google Sheets) để quản lý các hồ sơ đã nộp:

  • Cột 1: Tên công ty và số điện thoại liên hệ

  • Cột 2: Ngày nộp hồ sơ

  • Cột 3: Ngày follow-up (liên hệ lại)

  • Cột 4: Ghi chú (ví dụ: “Đã gọi – hẹn phỏng vấn ngày 25/10”)

• Cách này giúp bạn quản lý khoa học, không bỏ sót cơ hội, đặc biệt nếu bạn nộp cho nhiều nơi cùng lúc.

4. Lợi ích của việc follow-up đúng cách

• Thể hiện bạn là người chủ động, có trách nhiệm và quan tâm thật sự đến công việc.

• Giúp bạn ghi điểm với nhà tuyển dụng, vì rất ít học sinh chịu gọi điện hỏi lại sau khi nộp hồ sơ.

• Đôi khi, cuộc gọi follow-up chính là bước đệm giúp bạn được mời phỏng vấn ngay.

Bí quyết 9: Tìm hiểu về công ty trước khi phỏng vấn

Một trong những bí quyết quan trọng để gây ấn tượng khi phỏng vấn là chuẩn bị kỹ thông tin về nơi bạn sắp ứng tuyển. Việc hiểu rõ công ty không chỉ giúp bạn tự tin hơn khi trả lời câu hỏi, mà còn thể hiện bạn là người chủ động và thực sự quan tâm đến công việc.

1. Vì sao cần tìm hiểu trước khi phỏng vấn

• Giúp bạn trả lời tự nhiên và thuyết phục khi được hỏi: “Vì sao em muốn làm việc ở đây?”

• Cho thấy bạn nghiêm túc và có định hướng rõ ràng, chứ không nộp đơn bừa.

• Giúp bạn đặt ra câu hỏi thông minh để thể hiện sự quan tâm thật sự tới công việc.

2. Cách tìm hiểu thông tin về công ty

• Truy cập website chính thức hoặc trang Facebook của công ty để xem:

  • Lĩnh vực hoạt động, sản phẩm hoặc dịch vụ chính

  • Phong cách phục vụ, đồng phục, văn hóa làm việc

  • Các chi nhánh, địa điểm làm việc gần bạn

• Nếu là chuỗi cửa hàng hoặc thương hiệu lớn (như Lotteria, Circle K, CGV, The Coffee House…), hãy ghé thử làm khách để quan sát không khí làm việc thực tế.

• Hỏi thăm người quen từng làm ở đó, nếu có, để biết thêm về thời gian làm việc, mức lương, môi trường.

3. Chuẩn bị sẵn vài câu hỏi để hỏi ngược lại nhà tuyển dụng

Khi phỏng vấn, nhà tuyển dụng thường hỏi: “Em có câu hỏi nào cho chúng tôi không?” — và đây chính là cơ hội để bạn ghi điểm. Dưới đây là một số câu hỏi gợi ý:

• “Anh/chị có thể chia sẻ thêm về những tố chất mà công ty tìm kiếm ở nhân viên không ạ?”

• “Anh/chị thích nhất điều gì khi làm việc ở đây?”

• “Một ca làm việc điển hình của nhân viên thường gồm những nhiệm vụ nào ạ?”

• “Em sẽ làm việc cùng những ai, và có nhiều bạn học sinh làm thêm ở đây không ạ?”

4. Mẹo nhỏ để thể hiện sự chuẩn bị

• Mang theo sổ ghi chép nhỏ để ghi lại vài điểm chính hoặc câu hỏi muốn hỏi.

• Trước buổi phỏng vấn, luyện tập giới thiệu bản thân và lý do bạn muốn làm ở đó dựa trên thông tin bạn đã tìm hiểu.

• Giữ thái độ chân thành và tự nhiên, vì điều đó luôn khiến bạn nổi bật hơn những ứng viên khác.

Bí quyết 10: Đến buổi phỏng vấn sớm và chuẩn bị thật chỉn chu

Ấn tượng đầu tiên luôn rất quan trọng — đặc biệt khi bạn là học sinh mới đi làm thêm. Việc đến sớm, ăn mặc gọn gàng và mang theo CV thể hiện bạn là người nghiêm túc, tôn trọng công việc và nhà tuyển dụng.

1. Đến sớm 15 phút trước giờ phỏng vấn

• Hãy đến sớm hơn 10–15 phút để có thời gian chỉnh lại trang phục, bình tĩnh và quan sát không gian làm việc.

• Việc đến đúng giờ hoặc sớm một chút cho thấy bạn là người đáng tin cậy và chuyên nghiệp, dù chỉ là học sinh.

• Nếu có sự cố (kẹt xe, mưa,...) khiến bạn đến muộn, hãy gọi điện báo trước để thể hiện sự tôn trọng.

2. Ăn mặc lịch sự, sạch sẽ và phù hợp với công việc

• Không cần mặc vest hay đồ quá trang trọng, nhưng quần áo nên gọn gàng, sạch, không nhàu và vừa vặn.

• Hãy chọn phong cách tương tự với nhân viên của công ty để thể hiện bạn hòa hợp với môi trường làm việc.

  • Ví dụ: Nếu nhân viên mặc áo thun có cổ và quần kaki, bạn cũng có thể chọn phong cách tương tự.

  • Nếu là cửa hàng thời trang, hãy chọn trang phục theo phong cách thương hiệu đó — vừa thể hiện gu thẩm mỹ, vừa cho thấy bạn hiểu hình ảnh của công ty.

• Tránh mặc đồ hở hang, quá sặc sỡ hoặc quần áo của thương hiệu đối thủ (đặc biệt khi phỏng vấn ở cửa hàng thời trang).

3. Mang theo những thứ cần thiết

• Bản in CV (ngay cả khi bạn đã nộp online).

• Bút và sổ nhỏ để ghi chú hoặc trả lời câu hỏi.

• Giấy tờ cá nhân cơ bản nếu được yêu cầu (CMND/CCCD photo, thẻ học sinh, v.v.).

4. Mẹo ghi điểm trong buổi phỏng vấn

• Mỉm cười, chào hỏi lễ phép và bắt tay nhẹ (nếu phù hợp).

• Giữ tư thế thẳng, ánh mắt tự tin và nói chuyện tự nhiên, không quá căng thẳng.

• Kết thúc phỏng vấn, cảm ơn người phỏng vấn và chúc họ một ngày tốt lành – một cử chỉ nhỏ nhưng khiến bạn được nhớ đến.

Bí quyết 11: Lắng nghe và trả lời phỏng vấn một cách tự tin, khéo léo

Khi đến vòng phỏng vấn, điều quan trọng nhất không chỉ là trả lời đúng mà là thể hiện thái độ tự tin, trung thực và lắng nghe chủ động. Nhà tuyển dụng muốn hiểu bạn là ai và liệu bạn có phù hợp với công việc hay không — chứ không chỉ quan tâm đến kinh nghiệm.

1. Lắng nghe cẩn thận trước khi trả lời

• Khi người phỏng vấn đặt câu hỏi, hãy nhìn vào mắt họ và tập trung lắng nghe toàn bộ câu hỏi.

• Đừng vội trả lời ngay. Hãy tạm dừng 2–3 giây để suy nghĩ, sắp xếp ý cho rõ ràng rồi mới nói. Việc này giúp bạn trả lời mạch lạc, không ấp úng.

2. Giữ giao tiếp bằng ánh mắt và ngôn ngữ cơ thể tích cực

• Duy trì giao tiếp mắt nhẹ nhàng, không nhìn xuống hay đảo mắt liên tục.

• Ngồi thẳng lưng, mỉm cười tự nhiên và thể hiện sự hứng thú khi nghe người phỏng vấn nói.

• Nếu bạn đồng ý hoặc hiểu ý, có thể gật đầu nhẹ để thể hiện sự tập trung.

3. Trả lời trung thực và cụ thể

• Nhà tuyển dụng không tìm sự hoàn hảo, họ muốn biết bạn là người thật và đáng tin cậy.

• Nếu bạn chưa có kinh nghiệm, hãy nói rõ nhưng nhấn mạnh sự sẵn sàng học hỏi và chăm chỉ.

  • Ví dụ: “Em chưa từng làm phục vụ, nhưng em rất thích giao tiếp và luôn cố gắng học nhanh để làm tốt công việc.”

• Với các câu hỏi mở như “Em có thể giới thiệu về bản thân không?” hoặc “Vì sao em muốn làm ở đây?”, hãy trả lời ngắn gọn, tích cực và thể hiện mong muốn được cống hiến.

4. Mẹo giúp trả lời phỏng vấn mượt mà hơn

• Luyện tập nói trước gương hoặc nhờ người thân đóng vai nhà tuyển dụng để tập phản xạ.

• Chuẩn bị sẵn 3–4 câu trả lời mẫu cho các câu hỏi phổ biến như:

  • “Điểm mạnh của em là gì?”

  • “Em có thể làm việc nhóm không?”

  • “Em mong muốn điều gì khi đi làm thêm?”

Bí quyết 12: Gửi lời cảm ơn sau buổi phỏng vấn để ghi điểm chuyên nghiệp

Một trong những cách tinh tế nhưng cực kỳ hiệu quả giúp bạn tạo ấn tượng tốt và được nhớ đến chính là gửi lời cảm ơn sau buổi phỏng vấn. Đây là thói quen nhỏ nhưng thể hiện sự tôn trọng, khéo léo và thái độ chuyên nghiệp — dù bạn chỉ là học sinh đi làm thêm.

1. Gửi lời cảm ơn trong vòng 24 giờ sau phỏng vấn

• Hãy gửi email cảm ơn trong cùng ngày hoặc chậm nhất là ngày hôm sau.

• Nếu bạn biết rõ địa chỉ email của người phỏng vấn, hãy gửi trực tiếp. Nếu không, có thể nhờ nhân viên tại nơi phỏng vấn chuyển giúp.

• Với công việc mang tính truyền thống (ví dụ: tiệm cà phê, cửa hàng nhỏ...), bạn có thể viết tay một tấm thiệp cảm ơn ngắn gọn, miễn là chữ viết rõ ràng, dễ đọc.

2. Mẫu lời cảm ơn đơn giản, chân thành

Bạn có thể viết ngắn gọn như sau:

Tiêu đề email: Cảm ơn anh/chị đã dành thời gian phỏng vấn em hôm nay

Nội dung:
Em cảm ơn anh/chị rất nhiều vì đã dành thời gian trò chuyện và giới thiệu thêm về công việc hôm nay.
Em rất ấn tượng với môi trường làm việc của anh/chị và mong có cơ hội được trở thành một phần của đội ngũ.

Chúc anh/chị một ngày làm việc thật tốt,

[Tên của bạn]

3. Vì sao nên gửi lời cảm ơn?

• Tạo ấn tượng chuyên nghiệp: Cho thấy bạn là người biết điều và trân trọng cơ hội.

• Giúp nhà tuyển dụng nhớ đến bạn hơn: Trong hàng chục ứng viên, một email cảm ơn chân thành giúp bạn nổi bật hơn.

• Thể hiện sự chủ động: Nhà tuyển dụng sẽ đánh giá bạn là người có tinh thần cầu thị và nghiêm túc.

4. Lưu ý nhỏ khi gửi lời cảm ơn

• Kiểm tra chính tả, ngữ pháp và tên người phỏng vấn trước khi gửi.

• Giữ văn phong tự nhiên, không quá cứng nhắc hay tâng bốc.

• Nếu bạn thật sự quan tâm đến vị trí đó, có thể nhắc khéo mong muốn được làm việc cùng.

Bí quyết 13: Chủ động gọi lại nếu chưa nhận được phản hồi sau phỏng vấn

Không phải nhà tuyển dụng nào cũng liên hệ lại ngay sau buổi phỏng vấn — đặc biệt khi họ còn nhiều ứng viên khác. Vì vậy, chủ động gọi lại để hỏi kết quả là cách thể hiện sự quan tâm và tinh thần cầu tiến của bạn, miễn là bạn làm đúng thời điểm và thái độ lịch sự.

1. Chờ khoảng 5–7 ngày trước khi gọi lại

• Nếu trong buổi phỏng vấn, nhà tuyển dụng có nói rõ thời gian phản hồi, hãy tôn trọng mốc thời gian đó.

  • Ví dụ: Nếu họ bảo sẽ liên hệ trong tuần, bạn có thể gọi lại vào chiều thứ Sáu để hỏi tình hình.

• Nếu họ không nói rõ thời gian, hãy chờ khoảng 3–5 ngày trước khi gọi lại. Việc gọi quá sớm có thể khiến bạn trông nôn nóng hoặc thiếu kiên nhẫn.

2. Khi gọi, hãy nói chuyện ngắn gọn và chuyên nghiệp

• Gọi trực tiếp cho người đã phỏng vấn bạn (hoặc quản lý tuyển dụng nếu có).

• Giới thiệu ngắn gọn:

  “Em chào anh/chị, em là [Tên], người đã phỏng vấn cho vị trí [tên công việc] vào ngày [ngày phỏng vấn].
  Em gọi để hỏi xem hiện tại anh/chị đã có quyết định về vị trí này chưa ạ?”

• Nếu họ chưa ra quyết định, bạn có thể nói nhẹ nhàng:

  “Dạ vâng, em cảm ơn anh/chị. Em vẫn rất mong có cơ hội được làm việc cùng đội ngũ của mình.”

3. Một số mẹo nhỏ giúp cuộc gọi hiệu quả hơn

• Chọn thời điểm hợp lý để gọi — thường là buổi chiều sau 2 giờ, khi các quản lý bớt bận rộn hơn.

• Chuẩn bị sẵn nội dung nói để không bị ấp úng hoặc nói lan man.

• Giữ giọng điệu nhẹ nhàng, tôn trọng, tuyệt đối tránh thái độ thúc ép hoặc than phiền.

4. Nếu chưa được nhận – vẫn giữ thái độ tích cực

• Dù kết quả ra sao, hãy cảm ơn họ vì đã dành thời gian xem xét hồ sơ.

• Giữ liên hệ lịch sự, vì đôi khi cơ hội mới sẽ đến bất ngờ nếu họ nhớ đến bạn trong đợt tuyển dụng tiếp theo.

Bí quyết 14: Tự tạo cơ hội việc làm – kiếm tiền từ chính kỹ năng của bạn

Không phải nơi nào cũng có nhiều công việc cho học sinh, và đôi khi bạn sẽ thấy việc tự làm chủ – tự kiếm tiền bằng khả năng của mình hấp dẫn hơn. Nếu bạn có tinh thần chủ động và muốn thử sức, bắt đầu một công việc nhỏ do chính mình tạo ra là cách tuyệt vời để học kỹ năng, xây dựng trách nhiệm và tăng thu nhập.

1. Tận dụng kỹ năng sẵn có để kiếm tiền

• Hãy nghĩ xem bạn làm tốt điều gì – vì bất cứ kỹ năng nào, nếu mang lại giá trị cho người khác, đều có thể trở thành công việc.

• Một số ý tưởng phổ biến và dễ bắt đầu:

  • Trông trẻ, dắt chó đi dạo, cắt cỏ hoặc rửa xe tại nhà.

  • Gia sư cho học sinh nhỏ hơn ở các môn bạn giỏi.

  • Bán đồ handmade, phụ kiện, đồ ăn vặt online.

  • Chụp ảnh, quay video hoặc chỉnh sửa nội dung cho người khác.

  • Hỗ trợ quản lý mạng xã hội cho cá nhân hoặc cửa hàng nhỏ — đặc biệt nếu bạn là Gen Z rành công nghệ.

2. Chuẩn bị cơ bản trước khi bắt đầu

• Xác định dịch vụ bạn cung cấp: bạn làm gì, cho ai, và trong khu vực nào.

• Tính toán mức giá hợp lý: tham khảo giá thị trường, bắt đầu thấp để tạo uy tín rồi tăng dần khi có khách quen.

• Quảng bá bản thân:

  • Tạo trang mạng xã hội riêng để giới thiệu dịch vụ.

  • Nhờ bạn bè, người thân giới thiệu giúp – uy tín từ người quen luôn có sức mạnh lớn.

  • Đăng bài trong nhóm cộng đồng địa phương (Facebook, Zalo, trường học, khu phố).

3. Lưu ý khi làm việc tự do

• Luôn giữ lời hứa, làm việc đúng giờ và có trách nhiệm — đây là nền tảng để khách hàng tin tưởng và quay lại.

• Quản lý thời gian hợp lý để không ảnh hưởng việc học.

• Nếu làm việc có thu nhập ổn định, nên ghi chép lại chi tiêu và doanh thu để học cách quản lý tài chính từ sớm.

4. Tư duy “làm chủ” từ tuổi học sinh

• Bắt đầu nhỏ, nhưng hãy nghĩ lớn và làm nghiêm túc.

• Những trải nghiệm tự kinh doanh dù nhỏ cũng rèn cho bạn kỹ năng giao tiếp, đàm phán, tổ chức công việc và quản lý bản thân — nền tảng quý giá cho tương lai.

Tìm hiểu luật lao động dành cho học sinh trước khi bắt đầu làm việc

Trước khi nhận việc hoặc tự kinh doanh, bạn nên hiểu rõ quy định về thời gian làm việc cho người dưới 18 tuổi. Việc này không chỉ giúp bạn bảo vệ quyền lợi của mình mà còn thể hiện bạn là người có trách nhiệm và nghiêm túc với công việc.

1. Hiểu rõ giới hạn về thời gian làm việc cho học sinh

• Ở nhiều địa phương, người dưới 18 tuổi không được làm việc quá số giờ quy định mỗi ngày hoặc mỗi tuần.

• Thông thường, bạn sẽ được yêu cầu:

  • Không làm quá 8 tiếng/ngày và 40 tiếng/tuần.

  • Không làm ca đêm hoặc công việc nặng nhọc.

  • Phải có thời gian nghỉ giữa giờ, đặc biệt nếu làm việc liên tục nhiều tiếng.

• Một số nơi còn quy định giờ làm việc riêng cho học sinh trong năm học và kỳ nghỉ hè.

Mẹo nhỏ: Trước khi ký nhận việc, hãy hỏi kỹ chủ lao động hoặc tra cứu quy định tại Phòng Lao động – Thương binh & Xã hội địa phương để tránh rủi ro.

2. Đừng trông chờ nhà tuyển dụng hiểu luật thay bạn

Không phải người chủ nào cũng nắm rõ luật dành cho lao động vị thành niên. Vì vậy, bạn cần tự trang bị kiến thức để bảo vệ mình, nhất là khi làm việc bán thời gian hoặc theo thời vụ.

3. Gợi ý thêm từ người đi trước – ý tưởng kiếm tiền hợp pháp, an toàn cho học sinh:

• Dạy nhạc hoặc kỹ năng bạn giỏi:

  • Nếu bạn biết chơi nhạc cụ như guitar, piano, ukulele,… bạn có thể dạy các bạn nhỏ mới bắt đầu.

  • Hãy chắc chắn rằng bạn nắm vững kiến thức cơ bản và biết cách truyền đạt.

  • Có thể chia sẻ lại giáo trình hoặc tài liệu nhạc cơ bản cho học viên học theo.

• Làm và bán sản phẩm thủ công, sáng tạo:

  • Tận dụng khả năng khéo tay để làm móc khóa, tranh vẽ, đồ handmade hoặc đồ trang trí nhỏ.

  • Bạn có thể bán online (Shopee, Facebook, Instagram) hoặc bán trực tiếp ở trường, khu phố.

  • Đồ thủ công cá nhân hóa thường được khách hàng sẵn sàng trả giá cao hơn, vì mang tính độc nhất.

4. Lợi ích của việc tìm hiểu luật và chọn việc phù hợp

• Giúp bạn làm việc an toàn, đúng quy định và tránh bị lợi dụng.

• Rèn tính tự lập và kỷ luật – hai yếu tố quan trọng để trưởng thành sớm trong môi trường làm việc.

• Tạo nền tảng để bạn hiểu hơn về quyền lao động, thu nhập và trách nhiệm xã hội từ sớm.

Nguồn tham khảo

1. https://www.careeronestop.org/GetMyFuture/Employment/find-job-openings.aspx
2. https://www.careeronestop.org/GetMyFuture/employment/ideas-for-first-jobs.aspx
3. https://www.dol.gov/sites/dolgov/files/whd/youthrules/YouthEmploymentGuide.pdf
4. https://blog.careeronestop.org/5-tips-teens-looking-summer-job/
5. https://www.reynolds.k12.or.us/rhs/job-search-tips-teens
6. https://www.cityofboston.gov/images_documents/Teen_Resume_Guide_tcm3-31427.pdf
7. https://www.careeronestop.org/GetMyFuture/employment/job-applications.aspx
8. https://talent.works/2019/02/15/dear-addie-should-i-follow-up-after-submitting-an-application/
9. https://money.usnews.com/careers/applying-for-a-job/articles/what-teens-must-know-before-starting-a-first-job

Biên dịch: Rowan Hudson Le.