Khi một đồng nghiệp bị đuổi việc, không khí nơi làm việc thường trở nên nặng nề và đầy lo lắng. Có thể bạn cảm thấy sốc, buồn, hoặc thậm chí bất an – nhất là khi người ra đi là người bạn thân thiết hoặc sự việc khiến cả phòng hoang mang. Trong những tình huống như vậy, cách bạn phản ứng sẽ nói lên sự chuyên nghiệp, bản lĩnh và khả năng thích nghi của mình.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu nên nói gì, tránh nói gì, và quan trọng hơn hết là cách bảo vệ bản thân giữa “tâm bão” của sự thay đổi nơi công sở – một kỹ năng sống còn trong môi trường làm việc hiện đại.

Phần 1: Cách ứng xử tinh tế khi đồng nghiệp bị sa thải: 6 điều nên làm ngay

Bước 1: Cách thể hiện sự hỗ trợ thật lòng và tinh tế

Khi một đồng nghiệp bị mất việc, nhiều người thường chọn cách im lặng hoặc nói những câu xã giao cho qua chuyện. Tuy nhiên, điều họ thực sự cần lúc này là sự thấu hiểu và hỗ trợ thực tế – chứ không phải những lời an ủi sáo rỗng. Dưới đây là cách bạn có thể ứng xử một cách tinh tế và chân thành trong tình huống này.

• Đừng phớt lờ hoặc tỏ ra “vô can”
  Việc giả vờ như không có gì xảy ra có thể khiến người bị đuổi cảm thấy bị cô lập. Hãy cho họ thấy bạn vẫn tôn trọng và quan tâm, dù họ không còn làm việc cùng bạn.

• Tránh những lời an ủi hời hợt
  Các câu như “Rồi mọi chuyện sẽ tốt thôi” hay “Chắc có lý do tốt đẹp nào đó” thường không giúp ích gì. Thay vào đó, chỉ cần một câu ngắn gọn và thật lòng như:
  “Mình rất tiếc khi nghe tin này”
  hoặc “Nếu cần giúp gì, cứ nói với mình nhé.”

• Đưa ra sự giúp đỡ cụ thể
  Hãy chủ động đề nghị những việc bạn có thể thực sự hỗ trợ, chẳng hạn như:

  • Giúp họ chỉnh sửa lại hồ sơ xin việc.

  • Thực hành phỏng vấn thử để họ lấy lại tự tin.

  • Rủ đi cà phê, trò chuyện để họ thấy không bị bỏ rơi.

• Hỗ trợ bằng hành động, không chỉ bằng lời nói
  Đôi khi một cử chỉ nhỏ – như giới thiệu họ với một người đang tuyển dụng hoặc gửi thông tin việc làm phù hợp – có giá trị hơn nhiều so với những lời động viên.

Bước 2: Cách ứng xử tinh tế để không vô tình làm họ tổn thương

Khi một đồng nghiệp bị sa thải, họ có thể đang trải qua cảm xúc rối bời — buồn, tức giận, hoang mang hoặc sốc. Trong lúc đó, cách bạn phản ứng sẽ thể hiện rõ sự trưởng thành và lòng nhân ái của mình. Dưới đây là những điều nên và không nên làm để tránh khiến họ cảm thấy bị tổn thương.

• Đừng đùa cợt hay xem nhẹ chuyện mất việc
  Việc bị đuổi không phải là chuyện nhỏ. Những câu nói kiểu như “Coi như thoát khỏi chỗ này rồi đấy” hay “Giờ có nhiều thời gian rảnh hơn ha” có thể khiến họ cảm thấy bị xúc phạm, vì dường như bạn đang phủ nhận nỗi buồn của họ.

• Giữ thái độ nghiêm túc và tôn trọng cảm xúc của họ
  Hãy nhớ, đây là giai đoạn nhạy cảm. Đừng cố pha trò hay tỏ ra “vui vẻ cho qua chuyện”. Thay vào đó, bạn có thể nói nhẹ nhàng:
  “Mình rất tiếc vì chuyện này. Nếu cần chia sẻ hay giúp gì, cứ nói nhé.”

• Tôn trọng không gian và cảm xúc của họ
  Nếu bạn thấy họ đang muốn yên tĩnh hoặc không muốn nói chuyện, hãy để họ có thời gian riêng. Đừng ép họ đi ăn trưa hay nói chuyện dài dòng khi họ chưa sẵn sàng.

• Khuyến khích tinh tế, không xoa dịu quá mức
  Bạn có thể giúp họ nhìn thấy điểm sáng của sự việc, nhưng phải thật chân thành và đúng thời điểm. Ví dụ:
  “Mình rất tiếc vì điều này, nhưng thật sự vui vì nhờ làm chung mà tụi mình có cơ hội quen biết và trở thành bạn.”

Bước 3: Khi nào nên im lặng và vì sao không nên đưa ra lời khuyên

Khi thấy đồng nghiệp bị mất việc, phản xạ tự nhiên của nhiều người là muốn “giúp họ tìm hướng đi mới” hay “chỉ cách vượt qua.” Nhưng thực tế, điều đó đôi khi lại khiến người trong cuộc cảm thấy áp lực và không được thấu hiểu. Dưới đây là cách ứng xử đúng mực, dựa trên kinh nghiệm tâm lý học thực tế.

• Đừng vội khuyên bảo hay “chỉ đường” cho họ
  Sau khi bị đuổi việc, tâm lý của một người thường giống như vừa mất đi điều gì quan trọng — họ cần thời gian để chấp nhận, không phải để nghe lời khuyên.
  Việc nói kiểu “Hay là bạn thử chuyển qua ngành khác” hay “Giờ nhiều chỗ đang tuyển đó” có thể khiến họ thấy bạn đang xem nhẹ cảm xúc của họ.

• Tập trung vào sự hỗ trợ thực tế
  Nếu muốn giúp, hãy đưa ra những đề nghị cụ thể, nhẹ nhàng và thiết thực hơn, ví dụ:
  “Nếu cần mình xem giúp hồ sơ xin việc hoặc thư ứng tuyển, cứ gửi cho mình nhé.”
  Kiểu hỗ trợ này thể hiện sự quan tâm thực chất chứ không mang tính chỉ đạo.

• Chỉ chia sẻ khi họ thực sự muốn nghe
  Nếu họ chủ động hỏi ý kiến, hãy khuyến khích họ tự nhìn lại bản thân bằng những câu gợi mở như:
  “Bạn thực sự quan tâm đến điều gì?”
  “Trong vài năm tới, bạn muốn làm công việc như thế nào?”
  Cách tiếp cận này giúp họ tự tìm ra hướng đi mới thay vì cảm thấy bị ép phải nghe lời khuyên.

Bước 4: Hãy lắng nghe, đừng biến câu chuyện thành của chính mình

Trong những lúc nhạy cảm như khi một đồng nghiệp bị mất việc, điều quan trọng nhất bạn có thể làm không phải là kể kinh nghiệm cá nhân, mà là lắng nghe và để họ được nói ra. Sự đồng cảm thật sự bắt đầu từ việc đặt cảm xúc của người khác lên trước bản thân mình.

• Giữ trọng tâm cuộc trò chuyện ở họ, không phải ở bạn
  Khi họ đang đau buồn hoặc choáng váng, việc bạn kể lại chuyện “ngày xưa mình cũng từng bị đuổi” có thể khiến họ cảm thấy bạn đang so sánh, hoặc làm nhẹ đi hoàn cảnh của họ. Hãy để câu chuyện của họ được lắng nghe trọn vẹn.

• Lắng nghe với sự quan tâm chân thành
  Đặt những câu hỏi nhẹ nhàng để họ có cơ hội chia sẻ:
  “Bạn ổn chứ?”
  “Mọi thứ dạo này có ổn hơn chút nào không?”
  “Có điều gì mình có thể giúp không?”
  Những câu hỏi này giúp họ cảm thấy được quan tâm mà không bị xâm phạm hay áp lực phải trả lời.

• Tránh dùng những câu bắt đầu bằng “Tôi” hoặc “Ngày xưa tôi cũng…”
  Câu chuyện của bạn có thể đúng, có thể hay, nhưng không đúng thời điểm. Hãy nhớ: bạn không cần phải có giải pháp, bạn chỉ cần có mặt và lắng nghe.

• Tập trung vào cảm xúc, không phải lời khuyên
  Đôi khi, chỉ cần bạn im lặng, gật đầu, và để họ nói hết lòng mình — điều đó đã đủ giúp họ cảm thấy dễ thở hơn.

Bước 5: Cách giữ liên lạc đúng lúc và tinh tế

Sau khi đồng nghiệp bị sa thải, nhiều người thường băn khoăn không biết có nên liên hệ lại hay không, và nếu có thì nên nói gì. Việc chủ động quan tâm đúng thời điểm không chỉ thể hiện sự chuyên nghiệp mà còn giúp bạn duy trì một mối quan hệ tốt đẹp, đầy nhân văn.

• Đừng liên hệ quá sớm
  Ngay sau khi bị đuổi việc, họ thường cần thời gian để bình tâm và xử lý cảm xúc của mình. Hãy tôn trọng không gian đó. Việc liên hệ quá sớm có thể khiến họ cảm thấy bị làm phiền hoặc gợi lại tổn thương.

• Chọn thời điểm thích hợp để hỏi thăm
  Sau vài ngày hoặc một tuần, bạn có thể gửi một tin nhắn hoặc email ngắn gọn, chân thành, chẳng hạn như:
  “Chào [tên], mình rất tiếc khi nghe tin bạn rời khỏi công ty. Bạn dạo này thế nào? Nếu mình giúp được gì, cứ nói nhé.”
  Một lời hỏi thăm nhẹ nhàng, không xoáy sâu vào nguyên nhân mất việc, sẽ khiến họ cảm nhận được sự quan tâm thật lòng.

• Tránh nhắc đến lý do bị đuổi
  Đừng gợi lại câu chuyện hoặc tò mò hỏi nguyên nhân. Nếu họ muốn chia sẻ, họ sẽ tự mở lời. Còn nếu không, hãy giữ câu chuyện ở mức thân tình, tích cực và hướng về hiện tại.

• Giữ thái độ chân thành và tôn trọng
  Mục đích của việc liên hệ lại là thể hiện sự quan tâm, không phải “tò mò thông tin.” Chỉ cần một lời chào đơn giản, một sự hiện diện đúng lúc, đôi khi đã đủ để họ cảm thấy được an ủi.

Bước 6: Vì sao bạn nên tránh bàn tán chuyện này với sếp

Khi một đồng nghiệp bị sa thải, nhiều người có xu hướng muốn hỏi han hoặc chia sẻ quan điểm với cấp trên. Tuy nhiên, đây là lúc cần giữ im lặng và tỉnh táo hơn bao giờ hết. Cách bạn phản ứng trong giai đoạn này sẽ thể hiện rõ mức độ chuyên nghiệp và khả năng ứng xử tinh tế nơi công sở.

• Không nên chủ động nói về chuyện sa thải
  Nếu sếp không nhắc đến, bạn tuyệt đối không nên tự ý đề cập đến việc đồng nghiệp bị đuổi. Đây là vấn đề nhạy cảm, và rất có thể sếp cũng đang chịu áp lực trong việc xử lý khủng hoảng nội bộ, sắp xếp lại nhân sự hoặc tuyển người thay thế.

• Giữ im lặng để tránh hiểu lầm
  Việc chia sẻ quan điểm, phán đoán hay bình luận có thể bị hiểu nhầm là đang “đặt điều” hoặc xen vào chuyện quản lý. Dù bạn có thiện chí, lời nói vẫn dễ bị bóp méo hoặc lan truyền theo hướng tiêu cực.

• Tôn trọng vai trò và trách nhiệm của sếp
  Đây là thời điểm để bạn thể hiện sự tôn trọng đối với cấp trên — bằng cách không làm mọi chuyện thêm rối. Nếu sếp muốn chia sẻ hoặc cần bạn hỗ trợ trong giai đoạn chuyển giao, hãy lắng nghe và hợp tác ở mức cần thiết.

• Thể hiện sự chuyên nghiệp qua hành động, không qua lời nói
  Hãy tập trung làm tốt công việc của mình, duy trì thái độ bình tĩnh, và tránh bị lôi kéo vào các cuộc bàn tán trong nội bộ. Sự điềm tĩnh và kín kẽ của bạn sẽ được đánh giá cao về lâu dài.

Phần 2: Đối mặt với sa thải nơi công sở: 3 cách giữ vững vị trí và tinh thần

Cách 1: Giữ im lặng để không bị cuốn vào vòng xoáy tin đồn

Khi một đồng nghiệp bị sa thải, tin tức ấy thường lan nhanh khắp văn phòng. Ai cũng có điều muốn bàn, mỗi người lại thêm thắt một chi tiết. Nhưng nếu bạn muốn giữ hình ảnh chuyên nghiệp và bảo vệ chính mình, hãy nói ít – nghe ít – làm nhiều hơn.

• Đừng tham gia vào các cuộc bàn tán
  Dù bạn biết rõ nguyên nhân hay chỉ nghe phong thanh, tốt nhất đừng góp lời. Những câu chuyện “nghe nói rằng…” có thể khiến bạn bị gắn mác là người thích buôn chuyện, mất điểm trong mắt cả sếp lẫn đồng nghiệp.

• Tránh suy đoán hoặc hỏi han quá mức
  Việc cố tìm hiểu lý do đồng nghiệp bị đuổi, hỏi thăm người khác hay chính người trong cuộc đều là điều không nên. Những câu hỏi như “Nghe nói vì lý do gì vậy?” hay “Có thật là họ làm sai gì không?” chỉ khiến không khí thêm căng thẳng và dễ gây tổn thương.

• Giữ khoảng cách với tin đồn và tin “hành lang”
  Đừng vội tin bất kỳ lời đồn nào nếu bạn chưa xác thực được. Trong môi trường công sở, tin sai lệch có thể lan nhanh và làm tổn hại uy tín của nhiều người — kể cả bạn.

• Tập trung vào công việc của mình
  Cách tốt nhất để thể hiện sự chuyên nghiệp là im lặng, giữ bình tĩnh và làm tốt phần việc được giao. Khi bạn không tham gia vào tin đồn, người khác sẽ tự nhìn thấy sự chín chắn và đáng tin cậy của bạn.

Cách 2: Hãy bình tĩnh và đừng vội “lấp chỗ trống”

Sau khi một đồng nghiệp rời khỏi công ty, nhiều người thường thấy cơ hội “mở ra” — một vị trí tốt hơn, công việc nhẹ hơn hay thậm chí là chỗ ngồi đẹp hơn. Tuy nhiên, nóng vội trong thời điểm này có thể khiến bạn mất điểm nghiêm trọng trong mắt sếp và đồng nghiệp.

• Đừng vội giành việc hoặc đòi hỏi lợi ích
  Dù người vừa rời đi có những nhiệm vụ hấp dẫn hoặc quyền lợi tốt hơn, hãy kiềm chế mong muốn “nhảy vào thế chỗ.” Hành động này có thể bị xem là thiếu tinh tế, thậm chí là lợi dụng hoàn cảnh.

• Để mọi thứ ổn định trở lại trước khi hành động
  Thời gian đầu sau khi một người bị đuổi việc, không khí trong công ty thường nhạy cảm. Tốt nhất là giữ thái độ điềm tĩnh, tiếp tục làm tốt công việc của mình và quan sát tình hình.

• Tin tưởng rằng sếp đã có kế hoạch riêng
  Việc phân chia lại công việc, tìm người thay thế hoặc sắp xếp lại vị trí đều nằm trong kế hoạch của ban lãnh đạo. Việc bạn tỏ ra quá háo hức có thể khiến sếp nghĩ rằng bạn chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân, không đủ tinh tế để làm việc nhóm.

• Thể hiện sự chuyên nghiệp qua thái độ, không qua tham vọng
  Thay vì tranh phần, hãy chứng minh năng lực của mình bằng kết quả công việc và sự ổn định trong giai đoạn chuyển giao. Khi thời điểm thích hợp đến, cơ hội sẽ tự nhiên tìm đến bạn.

Cách 3: Làm tốt hơn để giữ vững vị trí và khẳng định giá trị của bạn

Khi một đồng nghiệp bị sa thải, đó không chỉ là lời cảnh tỉnh cho riêng họ — mà còn là cơ hội để bạn nhìn lại chính mình. Dù nguyên nhân sa thải là gì, điều khôn ngoan nhất bạn có thể làm là tập trung nâng cao hiệu suất và sự chuyên nghiệp của bản thân.

• Đánh giá lại hiệu quả công việc của mình
  Hãy tự hỏi: bạn có đang đáp ứng kỳ vọng của sếp không? Bạn có tạo ra giá trị rõ ràng cho đội nhóm và công ty không? Đây là lúc cần trung thực nhìn lại năng lực, tác phong và tinh thần làm việc của mình.

• Tập trung vào chất lượng, không chỉ số lượng
  Khi công ty vừa trải qua biến động, mọi sai sót nhỏ đều dễ bị chú ý. Hãy làm việc cẩn thận hơn, đảm bảo tiến độ và kết quả đều đạt chuẩn. Sự ổn định và tin cậy chính là “tấm khiên” bảo vệ bạn trong giai đoạn nhạy cảm này.

• Giữ thái độ chủ động và tích cực
  Đừng để nỗi lo mất việc khiến bạn co cụm hay chán nản. Thay vào đó, hãy chứng minh bạn là người có tinh thần trách nhiệm, sẵn sàng hỗ trợ nhóm và đóng góp thêm giá trị.

• Biến khủng hoảng thành cơ hội phát triển
  Việc đồng nghiệp bị đuổi có thể tạo thêm khối lượng công việc cho bạn, nhưng nếu bạn làm tốt, đó lại là cơ hội để thể hiện năng lực và giành được sự tin tưởng từ cấp trên.

• Giữ vững phong độ và chuyên nghiệp lâu dài
  Dù sếp không nói ra, họ luôn để ý ai là người vẫn làm việc ổn định, không hoang mang, không tham gia bàn tán. Chính thái độ này sẽ khiến bạn nổi bật theo cách bền vững nhất.

Nguồn tham khảo

1. http://www.forbes.com/sites/dailymuse/2013/06/06/what-to-say-and-what-not-to-when-a-friend-gets-laid-off/
2. https://www.monster.com/career-advice/article/what-to-do-when-coworker-gets-laid-off-0618
3. https://money.com/what-to-say-to-a-colleague-whos-been-fired/
4. https://www.askamanager.org/2014/02/how-to-reach-out-to-a-coworker-who-was-fired.html
5. https://money.usnews.com/money/blogs/outside-voices-careers/2009/02/09/when-your-coworker-is-fired

Biên dịch: Leigh Kennedy Ly.