Bạn cảm thấy việc đọc sách hay tài liệu học tập quá mất thời gian và dễ khiến bạn chán nản? Dù là đang chuẩn bị cho bài kiểm tra triết học hay đơn giản chỉ đang lướt qua tin tức buổi sáng, việc đọc đôi khi trở thành một gánh nặng vì nó tốn quá nhiều thời gian.

Nhưng nếu bạn biết rằng có cách đọc nhanh hơn, hiệu quả hơn thì sao? Đọc nhanh (Speed Reading) là một kỹ năng giúp bạn tiếp nhận thông tin nhanh chóng bằng các kỹ thuật lướt đọc và tập trung cao độ. Vậy làm sao để học và thành thạo kỹ năng tuyệt vời này?

Trong bài viết này, Tiptory sẽ hướng dẫn bạn những phương pháp đọc nhanh và nhớ lâu hiệu quả nhất – giúp bạn xử lý tài liệu, sách vở, và công việc học tập nhanh hơn bao giờ hết. Hãy sẵn sàng để “tăng tốc” khả năng đọc hiểu và ghi nhớ của bạn!

Mẹo đọc nhanh giúp bạn nắm ý chính dễ dàng hơn

Bạn không cần phải đọc từng chữ để hiểu nội dung. Dưới đây là một số cách đơn giản giúp bạn đọc nhanh và hiệu quả hơn, đặc biệt hữu ích khi học tập hoặc làm việc với tài liệu dài.

1. Che phần đã đọc để tập trung vào phần sắp tới
Dùng một tấm thẻ nhỏ hoặc bookmark che đi những dòng bạn vừa đọc. Việc này giúp mắt bạn không quay lại những đoạn trước, từ đó tiết kiệm thời gian và duy trì sự tập trung.

2. Tìm từ khóa quan trọng thay vì đọc từng chữ
Thay vì cố gắng đọc từng từ, hãy chú ý đến các từ khóa như tên riêng, tính từ, hoặc những cụm từ nổi bật. Những từ này thường chứa ý chính của câu.

3. Đọc câu đầu và câu cuối của đoạn văn
Đây là cách nhanh chóng để nắm được nội dung chính của cả đoạn. Câu đầu thường giới thiệu ý, còn câu cuối thường tóm tắt hoặc kết luận nội dung.

Tóm lại: Với ba mẹo đơn giản trên, bạn có thể tăng tốc độ đọc và vẫn hiểu rõ nội dung chính – một kỹ năng hữu ích cho học sinh, sinh viên và người đi làm.

Phần 1: 7 kỹ thuật đọc nhanh giúp bạn ghi nhớ nhanh & hiệu quả hơn

Kỹ thuật 1: Đặt mục tiêu cụ thể để nâng cao kỹ năng đọc nhanh

Đọc nhanh không phải là năng khiếu bẩm sinh – đó là kỹ năng bạn hoàn toàn có thể luyện tập và cải thiện mỗi ngày. Hãy bắt đầu bằng cách đặt mục tiêu phù hợp và kiên trì luyện tập để thấy sự tiến bộ rõ rệt.

1. Luyện tập đều đặn mỗi ngày
Muốn đọc nhanh hơn, bạn cần luyện tập thường xuyên. Hãy dành thời gian mỗi ngày để làm các bài tập đọc nhanh hoặc đo tốc độ đọc của mình (WPM – từ mỗi phút).

2. Đặt mốc mục tiêu theo tốc độ đọc trung bình
Dưới đây là các mức độ phổ biến giúp bạn đặt ra mục tiêu thực tế:

• 200–250 từ/phút: Tốc độ trung bình của người từ 12 tuổi trở lên.

• 300 từ/phút: Tốc độ đọc của sinh viên đại học bình thường.

• 450 từ/phút: Tốc độ đọc lướt để nắm ý chính, vẫn giữ được hầu hết nội dung.

• 600–700 từ/phút: Tốc độ đọc quét nhanh để tìm từ khóa, hiểu khoảng 75% nội dung.

• 1.000+ từ/phút: Cấp độ người đọc siêu tốc trong các cuộc thi – thường khó ghi nhớ chi tiết.

3. Kiên trì trong 2 đến 4 tuần
Thông thường, bạn có thể gấp đôi tốc độ đọc chỉ sau 2–4 tuần luyện tập đều đặn. Đừng vội nản – tiến bộ sẽ đến nếu bạn kiên trì.

Lời khuyên: Bắt đầu từ tốc độ hiện tại của bạn và đặt mục tiêu tăng dần theo tuần. Dùng đồng hồ bấm giờ để theo dõi tiến độ – và đừng quên tập trung vào cả tốc độ lẫn khả năng hiểu nội dung.

Kỹ thuật 2: Cách đo tốc độ đọc (WPM) để theo dõi tiến bộ mỗi ngày

Nếu bạn muốn đọc nhanh hơn, trước tiên cần biết mình đang ở đâu. Việc đo tốc độ đọc – hay WPM (words per minute: từ mỗi phút) – giúp bạn đặt mục tiêu rõ ràng và theo dõi sự cải thiện qua thời gian.

1. Vì sao nên đo WPM thường xuyên?

• Giúp bạn theo dõi tiến độ thực tế khi luyện tập.

• Tạo động lực bằng cách cố gắng vượt qua tốc độ cao nhất của chính mình.

• Hỗ trợ bạn xác định mục tiêu phù hợp với khả năng hiện tại.

2. Cách tính WPM thủ công đơn giản:

• Đếm số từ trên 1 dòng, rồi nhân với số dòng trên trang để ước tính tổng số từ mỗi trang.

• Đặt đồng hồ 10 phút, sau đó đọc như bình thường.

• Ghi lại số trang đã đọc trong 10 phút.

• Nhân số trang với số từ mỗi trang để ra tổng từ đã đọc.

• Chia tổng từ cho 10 để ra WPM.

Ví dụ:
Nếu một trang có khoảng 250 từ và bạn đọc được 4 trang trong 10 phút:
→ 250 x 4 = 1.000 từ
→ 1.000 ÷ 10 = 100 WPM

3. Mẹo thêm:

• Không muốn tính thủ công? Hãy thử các bài kiểm tra đọc nhanh trực tuyến.

• Lưu ý: tốc độ đọc trên màn hình có thể khác khi đọc sách giấy – hãy kiểm tra cả hai nếu cần.

Lời khuyên: Hãy ghi lại kết quả mỗi ngày vào một bảng theo dõi để dễ dàng nhìn thấy sự tiến bộ. Điều này sẽ giúp bạn duy trì động lực lâu dài hơn!

Kỹ thuật 3: Luyện tốc độ trước khi luyện hiểu – mẹo tăng phản xạ khi đọc nhanh

Một số người đọc siêu tốc cho rằng: tăng tốc độ đọc trước, rồi mới cải thiện khả năng hiểu nội dung. Dù chưa có bằng chứng khoa học chắc chắn, nhưng phương pháp này vẫn được nhiều người áp dụng để rèn luyện phản xạ mắt khi đọc. Bạn hoàn toàn có thể thử!

Dưới đây là bài tập giúp bạn tăng tốc độ di chuyển mắt – bước đầu để đọc nhanh hơn:

1. Dùng bút chì để dẫn mắt theo dòng chữ

• Đặt bút chì lên dòng đầu tiên của đoạn văn.

• Di chuyển bút theo dòng, và lặp lại câu “một-nghìn một trăm” (hoặc "1,100") cho đến hết dòng.

• Cố gắng để mắt di chuyển theo tốc độ của bút, không đọc thầm từng chữ.

2. Đọc theo tốc độ của bút trong 2 phút

• Dù không hiểu gì, vẫn duy trì ánh nhìn theo bút.

• Mục tiêu là để mắt và não quen với việc đọc ở tốc độ nhanh hơn bình thường.

3. Nghỉ 1 phút

• Thư giãn mắt và đầu óc trong 60 giây trước khi chuyển sang bài tập tiếp theo.

4. Tăng độ khó: đọc 2 dòng mỗi nhịp “1,100” trong 3 phút

• Di chuyển bút hoặc ngón tay mỗi lần qua 2 dòng, vẫn lặp lại “1,100”.

• Tiếp tục đọc theo tốc độ đó trong vòng 3 phút, bất kể bạn hiểu bao nhiêu phần nội dung.

Lưu ý:

• Đây là bài tập luyện tốc độ mắt, không phải để hiểu nội dung.

• Sau khi luyện quen, bạn có thể kết hợp với bài tập hiểu ý để nâng cao toàn diện kỹ năng đọc nhanh.

Gợi ý: Hãy tập bài này mỗi ngày như một bài khởi động trước khi đọc thực sự. Bạn sẽ thấy tốc độ cải thiện rõ rệt sau vài tuần!

Kỹ thuật 4: Dùng thẻ che văn bản đã đọc để tránh đọc lại và tăng tốc độ

Khi đọc, mắt bạn thường vô thức quay lại các từ hoặc câu đã đọc – gọi là “đọc lại” (regression). Dù phổ biến, hành động này không giúp hiểu bài tốt hơn mà chỉ khiến bạn đọc chậm đi. Một mẹo đơn giản để khắc phục thói quen này là dùng thẻ hoặc bookmark.

1. Che phần đã đọc để rèn luyện mắt tiến về phía trước

• Dùng một thẻ nhỏ, giấy cứng hoặc bookmark che đi phần bạn vừa đọc.

• Sau mỗi dòng, di chuyển thẻ xuống dòng kế tiếp, không để mắt quay lại dòng trên.

• Cách này giúp rèn phản xạ mắt nhìn về phía trước, hỗ trợ tăng tốc độ đọc tự nhiên.

2. Khi nào nên chú ý đến việc đọc lại nhiều lần?

• Nếu mắt bạn quay lại nhiều dòng liên tiếp, đó có thể là dấu hiệu đọc quá nhanh mà không hiểu nội dung.

• Khi gặp trường hợp này, bạn nên giảm tốc độ để đảm bảo nắm được ý chính.

Kỹ thuật 5: Giảm chuyển động mắt để đọc nhanh hơn và hiệu quả hơn

Khi đọc, mắt bạn không di chuyển liên tục mà dừng lại ở một số từ – đây là lúc bạn thật sự hiểu nội dung. Tuy nhiên, nếu mắt di chuyển quá nhiều, bạn sẽ mất thời gian và dễ mất tập trung. Việc hạn chế số lần mắt di chuyển (fixation) là một trong những chìa khóa giúp bạn tăng tốc độ đọc.

1. Vì sao cần giảm chuyển động mắt khi đọc?

• Bạn chỉ hiểu được nội dung khi mắt dừng lại, không phải khi đang di chuyển.

• Mỗi lần mắt di chuyển (liếc sang trái/phải) là một khoảng thời gian bị lãng phí.

• Học cách đọc từng cụm từ thay vì từng từ sẽ giúp mắt di chuyển ít hơn và đọc nhanh hơn.

2. Bài tập rèn luyện: tập trung mắt theo từng cụm từ
Dụng cụ: 1 tấm thẻ (index card), bút và một đoạn văn bản.

Cách thực hiện:

• Đặt thẻ che dòng chữ đầu tiên bạn sẽ đọc.

• Dùng bút đánh dấu chữ X ở từ đầu dòng.

• Đánh dấu thêm các chữ X khác cách nhau 3, 5 hoặc 7 từ, tùy theo khả năng.

• Làm như vậy cho đến hết dòng.

• Khi đọc, chỉ tập trung mắt nhìn ngay dưới các chữ X, không liếc từng chữ.

• Di chuyển thẻ xuống từng dòng để đọc tiếp với cách tương tự.

3. Khả năng nhìn của mắt khi đọc

• Trung bình, bạn chỉ có thể hiểu rõ 8 chữ cái bên phải và 4 chữ cái bên trái vị trí mắt đang nhìn – tương đương khoảng 2–3 từ mỗi lần dừng mắt.

• Dù có thể "nhìn thấy" các chữ xa hơn, bạn không thể hiểu nội dung nếu mắt chưa dừng tại đó.

Kỹ thuật 6: Giảm đọc thầm trong đầu để tăng tốc độ đọc

Một trong những thói quen làm chậm tốc độ đọc là đọc thầm từng từ trong đầu – gọi là subvocalization. Mặc dù việc này có thể giúp ghi nhớ tốt hơn trong một số trường hợp, nhưng nó lại giới hạn tốc độ đọc của bạn ở mức nói chuyện, tức khoảng 150–200 từ/phút.

Nếu bạn muốn đọc nhanh hơn, hãy học cách giảm hoặc loại bỏ việc đọc thầm mỗi từ bằng các mẹo đơn giản sau:

1. Vì sao nên giảm đọc thầm?

• Bạn không cần đọc từng từ để hiểu toàn câu.

• Đọc thầm khiến tốc độ đọc không thể vượt quá tốc độ nói, trong khi mắt và não có thể xử lý thông tin nhanh hơn nhiều.

2. Cách hạn chế đọc thầm (subvocalization):

• Nhai kẹo cao su hoặc ngâm nga/hú nhẹ trong lúc đọc – làm miệng bận rộn để tránh đọc thành tiếng trong đầu.

• Đặt nhẹ ngón tay lên môi để tự nhắc bản thân không đọc ra tiếng.

• Gõ tay hoặc nhịp chân nhẹ để phân tán sự tập trung khỏi việc phát âm từ.

• Dùng ngón tay hoặc bút trỏ theo dòng chữ để mắt di chuyển đều, không có thời gian dừng lại đọc từng từ.

Lưu ý: Bạn không cần loại bỏ hoàn toàn việc đọc thầm – chỉ cần giảm bớt tần suất, đặc biệt là khi bạn đang đọc để lấy ý chính, không cần ghi nhớ chi tiết.

Kỹ thuật 7: Dùng phần mềm RSVP để luyện đọc nhanh hiệu quả hơn

Nếu bạn muốn tăng tốc độ đọc mà không cần quá nhiều kỹ thuật phức tạp, hãy thử phương pháp RSVP – Rapid Serial Visual Presentation. Đây là một dạng phần mềm giúp bạn luyện tập bằng cách hiển thị từng từ một trên màn hình với tốc độ bạn chọn.

1. RSVP là gì?

• Là phương pháp hiển thị từ đơn lẻ liên tục trên màn hình, thay vì cho bạn đọc cả đoạn văn.

• Bạn có thể chọn tốc độ hiển thị (ví dụ: 300, 500 hoặc 800 từ/phút).

• Sau mỗi bài tập, phần mềm sẽ kiểm tra khả năng hiểu nội dung, giúp bạn cân bằng giữa tốc độ và độ chính xác.

2. Một số ứng dụng và trang web nổi bật:

• Spreeder: phần mềm luyện đọc nhanh có thể điều chỉnh tốc độ, độ dài đoạn đọc và đo lường tiến bộ.

• WPM Test: công cụ đơn giản giúp kiểm tra tốc độ đọc thực tế theo phương pháp RSVP.

3. Khi nào nên dùng RSVP?

• Hiệu quả với các bài báo, tin tức hoặc tài liệu ngắn.

• Không phù hợp lắm khi cần học sâu, ghi chú hoặc đọc giải trí, vì bạn không thể tua lại dễ dàng hoặc nắm được bố cục toàn văn bản.

Phần 2: Cách đọc lướt văn bản hiệu quả: từ tiêu đề đến từ khóa quan trọng

Bước 1: Bắt đầu từ tiêu đề và tiêu mục

Để nắm nhanh nội dung một văn bản mà không cần đọc toàn bộ, bạn có thể dùng kỹ thuật “skimming” – đọc lướt để lấy ý chính. Dưới đây là cách đơn giản để thực hiện:

1. Tập trung vào tiêu đề và tiêu mục:
Khi đọc lướt, hãy bắt đầu bằng cách nhìn qua các tiêu đề, tiêu mục, hoặc các cụm từ được in đậm, gạch dưới hoặc có cỡ chữ lớn hơn. Đây là những phần chứa thông tin chính, giúp bạn hình dung được nội dung tổng thể của văn bản.

2. Quan sát bố cục chung:
Hãy nhìn tổng thể cả trang – giống như khi bạn lật một cuốn tạp chí để xem các đầu mục, hoặc xem mục lục của sách giáo khoa. Điều này giúp bạn nhận diện các phần quan trọng trước khi đi sâu vào chi tiết.

3. Ghi nhớ mục đích đọc:
Việc đọc lướt không phải để hiểu hết, mà là để xác định phần nào cần đọc kỹ hơn. Vì vậy, hãy sử dụng kỹ thuật này khi bạn cần tiếp cận nhanh thông tin, chọn lọc nội dung hữu ích hoặc chuẩn bị cho việc nghiên cứu sâu hơn sau đó.

Bước 2: Đọc đoạn đầu và đoạn cuối mỗi phần

Khi bạn đang đọc lướt một cuốn sách giáo khoa hoặc bài viết dài được chia thành nhiều phần, hãy tập trung vào các phần có tiêu đề liên quan đến chủ đề bạn quan tâm. Sau đó, đọc đoạn đầu và đoạn cuối của phần đó. Đây là cách nhanh chóng để hiểu nội dung chính mà không cần đọc toàn bộ.

1. Chọn phần theo tiêu đề phù hợp:
Dựa vào tiêu mục hoặc từ khóa chính để xác định phần bạn cần tìm hiểu. Ví dụ: nếu bạn đang tìm hiểu về quy trình thu gom chai nhựa, hãy tìm các tiêu đề chứa từ như “thu gom”, “quy trình tái chế”,...

2. Đọc đoạn đầu và đoạn cuối:

• Đoạn đầu (giới thiệu): giúp bạn hiểu nội dung sẽ nói về điều gì.

• Đoạn cuối (kết luận): thường tóm tắt lại ý chính hoặc nhấn mạnh điều quan trọng.

3. Đánh giá xem có nên đọc kỹ hơn không:
Nếu hai đoạn này cho thấy phần nội dung phù hợp với thông tin bạn đang cần, bạn có thể đọc kỹ hơn để nắm rõ chi tiết.

Ví dụ:
Bạn muốn biết cụ thể cách thu gom chai nhựa. Khi đọc lướt một bài viết về tái chế, bạn tìm thấy tiêu đề “Quá trình thu gom” và đọc đoạn đầu – đoạn cuối của phần này. Nếu thấy thông tin hữu ích, bạn tiếp tục đọc toàn phần để hiểu sâu hơn.

Bước 3: Khoanh tròn từ khóa quan trọng trong đoạn văn

Để đọc lướt hiệu quả và ghi nhớ những nội dung chính, bạn nên tập trung vào từng phần nhỏ của văn bản và xác định các từ khóa quan trọng bằng cách khoanh tròn hoặc gạch chân chúng.

1. Chia nhỏ văn bản để đọc từng phần một:
Đừng cố gắng đọc toàn bộ bài viết cùng lúc. Hãy chọn từng đoạn hoặc từng mục theo tiêu đề, đọc lướt qua và tập trung tìm từ khóa nổi bật.

2. Khoanh tròn những từ nổi bật:
Khi quét nhanh một đoạn, hãy dùng bút hoặc bút dạ để đánh dấu các từ sau:

• Từ được lặp lại nhiều lần: Chúng thường thể hiện ý chính hoặc chủ đề quan trọng.

• Danh từ riêng: Tên người, địa điểm, tổ chức… giúp bạn xác định bối cảnh.

• Từ được in nghiêng, in đậm hoặc gạch dưới: Đây là những từ mà tác giả muốn nhấn mạnh.

• Từ liên quan đến tiêu đề hoặc tiêu mục: Gợi ý cho bạn về nội dung trọng tâm.

• Từ bạn chưa biết rõ nghĩa: Có thể là từ chuyên ngành hoặc từ khóa bạn nên tìm hiểu thêm.

3. Tập trung vào từ khóa để hiểu ý chính:
Sau khi đánh dấu, bạn có thể nhanh chóng nắm được nội dung chính của đoạn văn mà không cần đọc từng câu. Việc này đặc biệt hữu ích khi bạn đang làm nghiên cứu hoặc cần chọn lọc thông tin trong thời gian ngắn.

Bước 4: Chú ý đến hình ảnh, biểu đồ và sơ đồ minh họa

Khi đọc lướt một tài liệu học tập hoặc bài viết có kèm theo hình ảnh, biểu đồ, hoặc sơ đồ, đừng bỏ qua chúng. Đây là những yếu tố trực quan giúp bạn hiểu nhanh và nắm bắt nội dung chính dễ dàng hơn.

1. Quan sát kỹ hình ảnh và biểu đồ:
Những yếu tố trực quan thường tóm tắt thông tin quan trọng mà văn bản đề cập. Hãy nhìn tổng thể và tìm hiểu:

• Biểu đồ: Thể hiện xu hướng, số liệu hoặc sự thay đổi theo thời gian.

• Sơ đồ: Minh họa quy trình hoặc mối quan hệ giữa các thành phần.

• Hình ảnh: Gợi tả bối cảnh, sự vật hoặc hiện tượng liên quan.

2. Đọc chú thích và tiêu đề ảnh:
Chú thích đi kèm thường tóm lược nội dung của biểu đồ hoặc hình ảnh, giúp bạn nhanh chóng xác định ý nghĩa và mối liên hệ với phần nội dung đang đọc.

3. Liên hệ với nội dung văn bản:
Hình ảnh thường được đặt gần đoạn văn có liên quan. Ví dụ: nếu bạn thấy một biểu đồ đường thể hiện lượng rác thải nhựa tăng trong đại dương, khả năng cao đoạn văn bên cạnh sẽ nói về ảnh hưởng của nhựa đến hệ sinh thái biển. Như vậy, bạn có thể nhanh chóng xác định phần mình nên tập trung đọc kỹ hơn.

Bước 5: Đọc câu đầu mỗi đoạn khi bị rối nội dung

Nếu bạn cảm thấy mất phương hướng khi đọc hoặc không hiểu đoạn văn đang nói gì, hãy áp dụng mẹo đơn giản: chỉ đọc câu đầu tiên của mỗi đoạn.

1. Câu đầu thường chứa ý chính:
Trong hầu hết các văn bản, câu đầu tiên của mỗi đoạn thường nêu lên ý chính mà cả đoạn sẽ triển khai. Việc đọc nhanh các câu này giúp bạn:

• Nắm được nội dung chính của từng đoạn

• Định hướng xem phần nào đáng đọc kỹ hơn

• Tránh đọc lan man, mất thời gian

2. Hiệu quả khi bị “lạc đề” khi đọc:
Khi bạn đang đọc và cảm thấy khó hiểu hoặc lạc hướng, việc quay lại đọc các câu mở đầu sẽ giúp bạn kết nối lại mạch nội dung, nhất là khi bài viết quá dài hoặc chứa nhiều thuật ngữ.

3. Tiết kiệm thời gian khi tra cứu thông tin:
Kỹ thuật này rất hữu ích khi bạn đang tìm một thông tin cụ thể, như trong nghiên cứu hoặc ôn tập trước kỳ thi. Chỉ cần đọc câu đầu, bạn sẽ nhanh chóng biết đoạn đó có liên quan hay không.

Bước 6: Khi nào nên đọc lướt: Hiểu sơ là đủ, không cần đọc sâu

Đọc lướt (skimming) là kỹ thuật hữu ích khi bạn chỉ cần nắm ý chính, hiểu sơ lược nội dung mà không cần đi sâu vào chi tiết. Tuy nhiên, biết khi nào nên áp dụng kỹ thuật này là yếu tố then chốt để đọc hiệu quả.

1. Đọc lướt khi bạn chỉ cần nắm nội dung tổng quát:
Skimming rất phù hợp trong những tình huống như:

• Đọc báo buổi sáng để nắm tin chính

• Tìm từ khóa trong sách giáo khoa

• Xem qua tài liệu để xác định phần cần đọc kỹ

2. Không nên đọc lướt khi cần hiểu sâu:
Nếu bạn đang:

• Chuẩn bị viết bài luận

• Làm bài phân tích

• Học để thi hay nghiên cứu chuyên sâu

… thì đọc lướt sẽ khiến bạn bỏ sót các chi tiết quan trọng, làm giảm chất lượng hiểu bài hoặc lập luận.

3. Cân nhắc mục tiêu trước khi chọn cách đọc:
Hãy luôn tự hỏi: Mình cần hiểu rõ hay chỉ cần biết sơ? Nếu chỉ cần cái nhìn tổng quan, đọc lướt là lựa chọn thông minh. Ngược lại, nếu nội dung quan trọng hoặc phức tạp, nên chuyển sang đọc kỹ.

Biên dịch: Ashley Wright Nguyen.