Bạn đam mê nhạc điện tử và muốn tự tay tạo ra những bản EDM sôi động ngay trên chiếc máy tính cá nhân? Tin vui là bạn hoàn toàn có thể bắt đầu mà không cần phòng thu chuyên nghiệp! Với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, việc sản xuất nhạc điện tử đã trở nên dễ tiếp cận hơn bao giờ hết – kể cả khi bạn chỉ mới bắt đầu.

Dù các nhạc cụ điện tử đầu tiên xuất hiện từ thế kỷ 17 – như đàn clavecin électrique hay đàn harpsichord điện – thì những thiết bị âm nhạc điện tử hiện đại thực sự bắt đầu với những phát minh của Leon Theremin: chiếc Etherophone và Rhythmicon. Ngày nay, bạn không cần phải là một kỹ sư âm thanh hay nhạc sĩ chuyên nghiệp để tạo ra một bản nhạc EDM. Những công cụ từng chỉ xuất hiện trong phòng thu nay đã có thể dùng ngay tại nhà hoặc khi biểu diễn cùng ban nhạc. Quá trình sắp xếp, thu âm và sản xuất nhạc điện tử cũng đã trở nên đơn giản, linh hoạt và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.

Phần 1: Tổng hợp các loại nhạc cụ điện tử cơ bản & Cách sử dụng hiệu quả

Bước 1: Tạo nhạc điện tử với đàn synthesizer

Synthesizer (hay còn gọi là đàn tổng hợp âm thanh) là bộ phận chính trong các nhạc cụ điện tử, giúp tạo ra âm thanh như nhịp điệu, giai điệu và âm sắc trong các bản nhạc điện tử.

Những điểm chính:

• Synthesizer là gì?
  Là thiết bị tạo ra âm thanh điện tử, khác với các loại nhạc cụ truyền thống. Dù từ "synthesizer" đôi khi được dùng thay cho "nhạc cụ điện tử", nhưng thực ra nó chỉ là bộ phận tạo âm thanh bên trong nhạc cụ đó.

• Các mẫu synthesizer đầu tiên
  Những mẫu đầu tiên như Moog Minimoog chỉ chơi được một nốt nhạc tại một thời điểm (gọi là monophonic). Một số mẫu có thể tạo ra hai âm khi nhấn hai phím cùng lúc, nhưng không thể chơi hợp âm hay nhiều nốt cùng lúc như các nhạc cụ khác.

• Sự cải tiến theo thời gian
  Từ giữa thập niên 1970, các synthesizer polyphonic (chơi được nhiều nốt cùng lúc) bắt đầu xuất hiện, cho phép tạo ra cả hợp âm lẫn từng nốt riêng lẻ.

• Tích hợp dễ sử dụng
  Trước đây, bộ tạo âm và bộ điều khiển (phím nhấn, nút xoay,...) thường tách rời. Ngày nay, hầu hết nhạc cụ điện tử, đặc biệt là loại dùng trong gia đình, đã tích hợp cả hai thành một thiết bị gọn nhẹ và dễ sử dụng hơn.

Bước 2: Điều khiển synthesizer bằng các thiết bị tương tác

Để tạo nhạc với synthesizer, bạn cần một thiết bị điều khiển – hay còn gọi là controller. Những mẫu đầu tiên sử dụng nút xoay, công tắc, hoặc như với Theremin – điều khiển bằng vị trí tay trong không khí. Ngày nay, các bộ điều khiển đã thân thiện hơn với người dùng, sử dụng chuẩn MIDI để giao tiếp với synthesizer. Dưới đây là một số loại controller phổ biến và thú vị:

1. Bàn phím (Keyboard)

• Phổ biến nhất trong các loại controller.

• Có nhiều kích cỡ: từ 25 phím (2 quãng tám) đến 88 phím (7 quãng tám như đàn piano).

• Một số có phím nặng mô phỏng piano, hoặc phím nhẹ dùng lò xo.

• Tính năng cảm ứng lực giúp âm thanh lớn nhỏ tùy vào lực nhấn phím.

2. Ống thổi / Bộ điều khiển gió (Mouthpiece/Wind Controller)

• Giống kèn saxophone hoặc sáo.

• Người chơi thổi để tạo âm thanh, kết hợp cử động ngón tay, ngón cái hoặc hàm để điều chỉnh âm.

3. Đàn guitar MIDI

• Dùng phần mềm và thiết bị thu âm để biến đàn guitar thành bộ điều khiển synthesizer.

• Ghi nhận rung động dây đàn và chuyển thành dữ liệu điện tử.

• Thường có độ trễ do quá trình xử lý tín hiệu.

4. SynthAxe (đã ngừng sản xuất)

• Thiết kế đặc biệt: chia cần đàn thành 6 vùng chéo.

• Dây đàn đóng vai trò cảm biến. Độ cong của dây ảnh hưởng đến âm thanh phát ra.

5. Keytar

• Kết hợp bàn phím và hình dáng guitar.

• Có 3 quãng tám phím trên thân đàn, cùng các nút điều chỉnh âm trên cần đàn.

• Tự do di chuyển khi biểu diễn như nghệ sĩ guitar.

6. Trống điện tử (Electronic Drum Pads)

• Xuất hiện từ năm 1971.

• Gồm nhiều tấm đệm mô phỏng trống thật (bao gồm cả chũm chọe).

• Các mẫu hiện đại tạo âm bằng thuật toán, có thể dùng tai nghe để chơi không gây ồn.

7. Radio Drum

• Giống như một “chuột 3D”.

• Cảm nhận vị trí và chuyển động của dùi trống trong không gian để tạo ra âm thanh tương ứng.

8. BodySynth

• Thiết bị đeo trên người, điều khiển âm thanh qua căng cơ và chuyển động cơ thể.

• Được thiết kế cho vũ công và nghệ sĩ biểu diễn.

• Một số phiên bản đơn giản hơn dùng găng tay hoặc giày làm bộ điều khiển.

Phần 2: Thiết bị sản xuất nhạc điện tử: Cấu hình máy tính & âm thanh chuẩn studio

Bước 1: Chọn máy tính phù hợp để sản xuất nhạc điện tử

Nếu bạn muốn sản xuất nhạc điện tử chuyên nghiệp, chỉ dùng nhạc cụ điện tử là chưa đủ – bạn sẽ cần một máy tính có cấu hình mạnh mẽ để xử lý âm thanh hiệu quả.

1. Chọn loại máy phù hợp

• Máy bàn (desktop):
  Phù hợp nếu bạn làm nhạc tại một địa điểm cố định (như phòng thu tại nhà). Máy bàn thường có cấu hình cao và nâng cấp dễ hơn.

• Laptop:
  Lý tưởng nếu bạn cần mang theo để làm nhạc ở nhiều nơi – ví dụ khi tập cùng ban nhạc hoặc biểu diễn.

2. Hệ điều hành nào nên dùng?

• Dùng Windows hoặc macOS – chọn hệ điều hành bạn đã quen thuộc.

• Nên cài phiên bản mới nhất để đảm bảo tương thích với phần mềm làm nhạc hiện đại.

3. Cấu hình nên có

• CPU mạnh mẽ: Giúp xử lý nhiều hiệu ứng và nhạc cụ ảo cùng lúc mà không bị giật, lag.

• RAM đủ lớn: Tối thiểu 8GB, nhưng 16GB trở lên là lý tưởng để chạy mượt các phần mềm âm thanh chuyên nghiệp như Ableton, FL Studio, hoặc Logic Pro.

• Nếu không rõ cần cấu hình thế nào, hãy tham khảo các máy chuyên dùng cho làm nhạc hoặc chơi game – vì hai loại này thường có sức mạnh xử lý tương đương.

Bước 2: Kết hợp máy tính với thiết bị âm thanh chất lượng

Bạn hoàn toàn có thể bắt đầu làm nhạc điện tử với loa và chip âm thanh mặc định trên máy tính. Tuy nhiên, nếu muốn chất lượng âm thanh tốt hơn và sản xuất chuyên nghiệp hơn, hãy cân nhắc đầu tư thêm vào thiết bị âm thanh như sau:

1. Card âm thanh (Sound card)

• Dùng để ghi âm và xử lý âm thanh tốt hơn.

• Nếu bạn dự định thu âm từ nhạc cụ ngoài hoặc micro, card âm thanh chuyên dụng là lựa chọn đáng giá.

2. Loa phòng thu (Studio monitors)

• Đây là loa chuyên dùng trong sản xuất âm nhạc, khác với loa nghe nhạc thông thường.

• Chúng cho âm thanh trung thực, ít méo tiếng, giúp bạn nghe rõ từng chi tiết trong bản phối.

• Một số thương hiệu phổ biến:

  • Giá phải chăng: M-Audio, KRK Systems

  • Cao cấp: Focal, Genelec, Mackie

3. Tai nghe phòng thu (Studio headphones)

• Cho phép bạn nghe rõ từng phần nhỏ trong bài nhạc (beat, bass, vocal,...).

• Hữu ích khi làm việc ở nơi không tiện dùng loa.

• Các hãng tai nghe uy tín: Beyerdynamic, Sennheiser

Bước 3: Cài phần mềm làm nhạc chất lượng

Để tạo nhạc điện tử hiệu quả, bạn cần cài đặt các phần mềm chuyên dụng. Dưới đây là những phần mềm cơ bản và cần thiết nhất giúp bạn bắt đầu và phát triển quá trình sản xuất âm nhạc:

1. Phần mềm làm nhạc chính – DAW (Digital Audio Workstation)

• Đây là trung tâm điều khiển âm nhạc số – nơi bạn thu âm, phối khí, chỉnh sửa và xuất bản nhạc.

• Giao diện thường mô phỏng phòng thu analog, với mixer, các track âm thanh, và biểu đồ dạng sóng.

• Các DAW phổ biến:

  • Trả phí: Ableton Live, FL Studio, Cubase, Logic Pro (chỉ dùng trên macOS), Pro Tools, Reason, Reaper

  • Miễn phí: Ardour, Zynewave Podium

2. Phần mềm chỉnh sửa âm thanh

• Cho phép chỉnh sửa âm thanh chi tiết hơn DAW, như cắt ghép, lọc tạp âm, chuyển định dạng (ví dụ: WAV sang MP3).

• Gợi ý phần mềm:

  • Trả phí: Sound Forge Audio Studio

  • Miễn phí: Audacity

3. Plugin nhạc cụ – VST Synthesizer/Instrument

• Là các nhạc cụ ảo (synthesizer, trống, đàn...) bạn cài thêm vào DAW.

• Có thể tìm VST miễn phí bằng cách tìm “free soft synths” hoặc “free VSTi”.

• Nhà cung cấp uy tín: Artvera, H.G. Fortune, IK Multimedia, Native Instruments, reFX.

4. Plugin hiệu ứng – VST Effects

• Tạo các hiệu ứng âm thanh như vọng âm (reverb), hợp xướng (chorus), trễ tiếng (delay),...

• Có cả phiên bản miễn phí và trả phí từ các nhà cung cấp VST synth.

5. Sample – Đoạn âm thanh sẵn có

• Là nhịp trống, giai điệu, hiệu ứng,... bạn có thể chèn vào bài nhạc để làm phong phú bản phối.

• Thường được bán theo gói theo thể loại (rap, rock, EDM, jazz,...), hoặc có thể tìm sample miễn phí từ nhiều nguồn trực tuyến.

• Sample có phí thường đi kèm giấy phép sử dụng thương mại (royalty-free).

Bước 4: Cân nhắc sử dụng MIDI controller

Dù bạn có thể sáng tác nhạc trực tiếp bằng bàn phím máy tính và chuột (thông qua bàn phím ảo trong phần mềm), nhưng việc sử dụng MIDI controller sẽ giúp bạn tạo nhạc một cách tự nhiên, nhanh chóng và linh hoạt hơn.

MIDI controller là gì?

• Là thiết bị gửi tín hiệu điều khiển âm nhạc đến máy tính hoặc phần mềm làm nhạc (DAW).

• Không tạo ra âm thanh trực tiếp, nhưng giúp bạn chơi nhạc cụ ảo dễ dàng hơn (ví dụ: piano, synth, trống, v.v.).

Loại phổ biến nhất: Bàn phím MIDI

• Giống bàn phím piano nhưng kết nối với máy tính qua cổng USB hoặc MIDI.

• Giúp bạn nhập nốt nhạc nhanh hơn, biểu cảm hơn (độ mạnh nhẹ, rung, nhấn, v.v.).

• Một số bàn phím có thêm nút điều chỉnh, cần pitch bend, hoặc pad đánh trống để điều khiển nhiều yếu tố âm thanh khác nhau.

Ngoài bàn phím, còn có thể dùng:

• Guitar MIDI, trống điện tử, bộ điều khiển gió, keytar, body controller, v.v.
  (Xem lại phần "Các thành phần nhạc cụ điện tử" đã nêu trước đó.)

Phần 3: Chuẩn bị trước khi sản xuất nhạc điện tử: Lý thuyết & phong cách âm nhạc

Bước 1: Học một chút nhạc lý để làm nhạc tốt hơn

Bạn không bắt buộc phải biết đọc bản nhạc để chơi nhạc cụ điện tử hay sáng tác trên máy tính. Tuy nhiên, việc nắm một số kiến thức cơ bản về nhạc lý sẽ giúp bạn:

• Hiểu rõ cách xây dựng giai điệu, hợp âm, nhịp điệu

• Sắp xếp bản phối mạch lạc và hấp dẫn hơn

• Phát hiện lỗi trong bài nhạc dễ dàng hơn

Những kiến thức nhạc lý cơ bản nên biết:

• Thang âm (scale): Tập hợp các nốt được dùng trong một bài hát (ví dụ: Đô trưởng, La thứ...)

• Hợp âm (chord): Kết hợp nhiều nốt để tạo âm vang phong phú

• Tiết tấu (rhythm): Cách sắp xếp nhịp và phách trong bài nhạc

• Cấu trúc bài nhạc (song structure): Hiểu rõ phần intro, verse, chorus, bridge, v.v.

Tài nguyên học nhạc lý:

• Video hướng dẫn trên YouTube, hoặc các khóa học ngắn về nhạc lý cơ bản

• Ứng dụng hỗ trợ học nhạc như TonedEar, MusicTheory.net, hoặc Simply Piano

Bước 2: Tìm hiểu kỹ thiết bị hoặc phần mềm làm nhạc của bạn

Dù bạn đã dùng thử trước khi mua, việc dành thời gian khám phá sâu hơn sẽ giúp bạn tận dụng tối đa khả năng của thiết bị hoặc phần mềm mình đang có.

Vì sao nên làm quen kỹ trước khi bắt đầu dự án lớn?

• Hiểu rõ tính năng: Biết được phần mềm/hardware của bạn có thể làm gì – từ hiệu ứng âm thanh, nhạc cụ ảo, đến cách xử lý file.

• Tăng hiệu suất làm việc: Khi bạn quen tay, bạn sẽ thao tác nhanh hơn, tránh lãng phí thời gian vì phải tra cứu giữa chừng.

• Khơi gợi ý tưởng mới: Trong quá trình khám phá, bạn có thể bất ngờ phát hiện ra hiệu ứng, âm thanh, hoặc kỹ thuật thú vị để áp dụng vào sản phẩm của mình.

Cách thực hiện:

• Chơi thử từng tính năng: Đừng ngại nhấn nút, vặn núm, thử các preset có sẵn, ghi lại đoạn ngắn rồi nghe lại.

• Xem hướng dẫn chính hãng: Video chính thức hoặc tài liệu PDF đi kèm thiết bị/phần mềm thường rất hữu ích.

• Tìm video hoặc khóa học ngắn: YouTube có rất nhiều hướng dẫn miễn phí theo từng DAW hoặc nhạc cụ cụ thể.

• Làm bài tập nhỏ: Ví dụ: tạo một đoạn beat ngắn, mix lại một bài nhạc cũ, hoặc mô phỏng lại một bài bạn yêu thích.

Bước 3: Làm quen với thể loại nhạc bạn muốn sáng tác

Mỗi thể loại âm nhạc đều có phong cách, âm thanh, nhịp điệu và cấu trúc riêng. Để sáng tác hiệu quả, bạn cần nghe nhiều và phân tích các bài hát trong thể loại mình yêu thích.

1. Nhịp và tiết tấu (Beats & Rhythms)

• Rap / Hip-hop: Nhấn mạnh vào nhịp trống mạnh, dồn dập, lặp lại rõ ràng.

• Jazz big band: Tiết tấu “nhún nhảy”, nhấn lệch nhịp (syncopation).

• Country: Thường dùng tiết tấu kiểu shuffle, giống như bước đi lắc lư.

2. Nhạc cụ đặc trưng (Instrumentation)

• Jazz: Trumpet, trombone, clarinet, saxophone.

• Heavy metal: Guitar điện âm thanh lớn, dày.

• Hawaiian: Guitar thép (steel guitar).

• Folk: Guitar thùng.

• Mariachi: Trumpet, guitar, vĩ cầm.

• Polka: Tuba và accordion.

Nhiều nghệ sĩ sáng tạo bằng cách kết hợp nhạc cụ “ngoài thể loại” để tạo phong cách mới:
Ví dụ:

• Bob Dylan chơi guitar điện trong nhạc folk (1965).

• Johnny Cash dùng trumpet mariachi trong “Ring of Fire”.

• Ian Anderson dùng sáo làm nhạc cụ chính trong ban nhạc rock Jethro Tull.

3. Cấu trúc bài hát (Song Structure)

• Nhạc có lời (pop, rock, country...):
  Intro → Verse → Chorus → Verse → Chorus → Bridge → Chorus → Outro

• Nhạc điện tử không lời (ví dụ: trance):
  Intro → Melody hook → Build-up → Drop (toàn bộ nhạc cụ cùng chơi) → Outro fade

Cách học tốt nhất:

• Nghe có chọn lọc: Mỗi lần nghe, tập trung vào một yếu tố (nhịp, nhạc cụ, cấu trúc...).

• Ghi chú lại: Những điểm chung giữa các bài hát cùng thể loại.

• Phân tích và thử mô phỏng: Tập tạo một đoạn nhạc nhỏ theo đúng phong cách vừa học.

Phần 4: 6 bước tự sản xuất nhạc điện tử: Từ lên beat đến hòa âm phối khí

Bước 1: Tạo nhịp điệu làm nền tảng cho bài hát

Nhịp điệu và tiết tấu chính là xương sống của bản nhạc, giúp các phần khác như giai điệu và lời hát có chỗ để phát triển.

Bước đầu tiên:

• Xây dựng phần beat (nhịp trống) trước tiên

• Sử dụng các âm trống, nhạc cụ gõ có trong bộ sample mà bạn đã chuẩn bị.

Tại sao cần làm vậy?

• Beat tạo ra nhịp điệu ổn định, giúp bạn dễ dàng phối hợp các phần âm thanh khác.

• Giúp giữ cho bài nhạc có tính mạch lạc, dễ nghe và cuốn hút.

Mẹo nhỏ:

• Thử nhiều kiểu nhịp khác nhau trong thể loại bạn chọn.

• Kết hợp các âm trống đa dạng để tạo sự sinh động và hấp dẫn cho beat.

Bước 2: Thêm phần nhịp bass

Sau khi hoàn thành phần nhịp trống, bước tiếp theo là thêm phần nhịp bass — có thể là từ đàn bass guitar hoặc các âm trầm khác.

Lưu ý quan trọng:

• Đảm bảo bass và trống hòa hợp, ăn ý với nhau về nhịp điệu và tiết tấu.

• Sự phối hợp nhịp nhàng giữa bass và trống tạo nền tảng vững chắc cho toàn bộ bài hát.

Sau khi bass và trống khớp:

Bạn mới bắt đầu thêm các nhạc cụ khác, giai điệu, và hiệu ứng để hoàn thiện bản nhạc.

Bước 3: Thêm nhịp phụ để làm bài hát sinh động hơn

Không phải bài nhạc nào cũng chỉ có một nhịp chính. Bạn có thể thêm các nhịp phụ hoặc nhịp nền để tạo điểm nhấn và làm bài hát thú vị hơn.

Khi nào nên thêm nhịp phụ?

• Ở những đoạn quan trọng, như phần điệp khúc hoặc cao trào bài hát.

• Những lúc muốn thu hút sự chú ý của người nghe hoặc làm thay đổi không khí.

Lưu ý:

• Đảm bảo nhịp phụ phối hợp tốt với nhịp chính, không gây rối hay mất nhịp.

• Tạo ra hiệu ứng mà bạn mong muốn, như tăng độ sôi động hoặc tạo không gian âm thanh phong phú hơn.

Bước 4: Thêm giai điệu và hòa âm

Đây là lúc bạn sử dụng các nhạc cụ ảo (VST instruments) trong phần mềm làm nhạc.

Làm thế nào?

• Dùng các âm thanh có sẵn (preset) hoặc tự điều chỉnh các thông số để tạo ra âm sắc bạn mong muốn.

• Tạo giai điệu chính và các lớp hòa âm bổ sung để làm bài hát phong phú hơn.

Mẹo nhỏ:

• Hòa âm giúp làm nền cho giai điệu, tạo cảm xúc và chiều sâu cho bản nhạc.

• Thử nhiều âm thanh khác nhau để tìm ra sự kết hợp độc đáo, phù hợp với phong cách bạn muốn.

Bước 5: Trộn âm thanh và cân chỉnh mức âm phù hợp

Để bài hát nghe hài hòa, bạn cần điều chỉnh âm lượng các nhạc cụ sao cho các phần beat, nhịp, giai điệu hòa quyện với nhau.

Cách làm:

• Chọn một phần làm âm thanh tham chiếu (thường là phần beat) để căn chỉnh các phần còn lại dựa theo.

• Đôi khi, thay vì tăng âm lượng, bạn nên tạo âm thanh “dày” hơn bằng cách chồng nhiều nhạc cụ cùng phần nhạc hoặc lặp lại cùng nhạc cụ nhiều lần (thường dùng với giọng hát nền hoặc giọng chính như ca sĩ Enya).

Thêm sự đa dạng:

• Thay đổi nhạc cụ ở các đoạn điệp khúc khác nhau để tạo cảm xúc mới mẻ.

• Thay đổi cao độ (pitch) để bài hát luôn sống động, tránh nhàm chán.

Đừng lạm dụng:

• Không cần phải nhồi nhét âm thanh ở mọi đoạn nhạc.

• Ví dụ, ở đoạn verse bạn có thể để beat, giai điệu và giọng hát đơn giản, không cần hòa âm quá dày.

• Ở đoạn đầu và cuối bài, có thể chỉ dùng giọng hát để tạo cảm xúc nhẹ nhàng, tập trung.

Bước 6: Hiểu rõ mong đợi của khán giả

Nếu bạn làm nhạc điện tử cho người khác nghe, hãy cân nhắc những gì khán giả muốn và mong đợi từ bài hát.

Ví dụ:

• Tạo phần intro hấp dẫn để thu hút họ ngay từ những giây đầu tiên.

• Tuy nhiên, bạn không cần phải theo ý khán giả hoàn toàn nếu phong cách của bạn khác biệt và bạn không thấy phù hợp, ví dụ như không muốn làm phần điệp khúc quá hoành tráng.

Tác giả: Timothy Linetsky.