Sỏi amidan (hay còn gọi là túi mủ amidan, tonsilloliths) là những hạt nhỏ màu trắng ngà hoặc vàng nhạt thường xuất hiện ở các hốc amidan. Chúng hình thành khi thức ăn thừa, tế bào chết và vi khuẩn bị mắc kẹt trong các khe nhỏ của amidan, lâu ngày bị vôi hoá và tạo thành “viên sỏi” có mùi hôi khó chịu.

Hiện tượng này khá phổ biến, đặc biệt ở những người có amidan to hoặc nhiều hốc sâu. Trong nhiều trường hợp, sỏi amidan có thể rơi ra tự nhiên khi ho, nuốt hoặc ăn uống, nên không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên bị vướng họng, hôi miệng hoặc cảm giác có dị vật, thì việc lấy sỏi amidan đúng cách tại nhà sẽ giúp giảm khó chịu và phòng ngừa tái phát.

Trong bài viết này, chúng tôi với kinh nghiệm trong lĩnh vực y khoa – sẽ hướng dẫn bạn cách lấy sỏi amidan tại nhà an toàn, hiệu quả và chia sẻ một số lưu ý để bảo vệ họng, tránh nhiễm trùng và tái phát sỏi.

Bí quyết 1: Cách lấy sỏi amidan bằng tăm bông an toàn tại nhà

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ cần thiết để lấy sỏi amidan tại nhà

Trước khi bắt đầu, bạn cần chuẩn bị đầy đủ các vật dụng hỗ trợ. Việc chuẩn bị kỹ giúp quá trình lấy sỏi amidan diễn ra an toàn, dễ dàng hơn và giảm nguy cơ tổn thương niêm mạc họng.

Các dụng cụ cần có:

• Tăm bông (cotton swab): Dùng để nhẹ nhàng đẩy hoặc gạt sỏi ra khỏi hốc amidan.

• Bàn chải đánh răng mềm: Giúp làm sạch vùng họng và loại bỏ các mảnh vụn còn sót lại.

• Gương soi: Giúp bạn quan sát rõ vị trí của sỏi trong họng.

• Đèn pin nhỏ, đèn bàn hoặc ứng dụng đèn pin điện thoại: Chiếu sáng rõ khu vực amidan để thao tác chính xác hơn.

• Nước sạch đang chảy: Dùng để rửa dụng cụ, súc miệng hoặc vệ sinh họng sau khi lấy sỏi.

Lưu ý thực tế:

• Rửa tay sạch trước khi thao tác.

• Khử trùng tăm bông và bàn chải bằng nước ấm hoặc dung dịch sát khuẩn.

• Nếu cảm thấy đau, buồn nôn hoặc khó quan sát, nên dừng lại và đến gặp bác sĩ tai mũi họng.

Bước 2: Chiếu sáng để xác định vị trí sỏi amidan

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, bước tiếp theo là xác định chính xác vị trí sỏi trong họng để dễ thao tác và tránh làm tổn thương niêm mạc.

Cách thực hiện:

• Mở miệng thật rộng để nhìn rõ vùng họng và amidan.

• Chiếu đèn pin hoặc dùng đèn điện thoại hướng thẳng vào trong miệng.

• Đứng trước gương, điều chỉnh ánh sáng sao cho bạn có thể thấy rõ hai bên amidan.

• Quan sát kỹ các đốm trắng hoặc vàng nhạt trong hốc amidan – đó chính là sỏi amidan.

Lưu ý thực tế:

• Nên thực hiện trong phòng đủ sáng để dễ quan sát hơn.

• Nếu khó thấy, có thể nhờ người thân hỗ trợ chiếu đèn giúp.

• Tránh đưa đèn hoặc vật cứng quá sâu vào miệng vì có thể gây nôn hoặc trầy xước họng.

Bước 3: Làm rõ vùng amidan để dễ quan sát sỏi

Khi đã chiếu sáng và xác định được vị trí, bạn cần điều chỉnh cơ họng để thấy amidan rõ hơn. Việc “đưa amidan ra trước” giúp bạn thao tác chính xác và an toàn hơn.

Cách thực hiện:

• Hít sâu rồi nín thở nhẹ.

• Thè lưỡi ra ngoài, đồng thời phát âm “Aahh” như khi bác sĩ khám họng.

• Trong lúc đó, siết nhẹ các cơ ở phía sau họng — giống như khi bạn đang súc miệng bằng nước nhưng không có nước trong miệng.

• Động tác này giúp đẩy amidan ra trước, nhờ đó bạn có thể thấy rõ hơn các hốc có sỏi.

Lưu ý thực tế:

• Không nên cố gắng quá mức, tránh làm căng họng gây đau hoặc nôn.

• Nếu không thấy rõ, có thể thử thay đổi góc chiếu sáng hoặc vị trí gương.

• Người có amidan sâu hoặc nhỏ có thể quan sát khó hơn, nên thực hiện kiên nhẫn và nhẹ nhàng.

Bước 4: Chuẩn bị tăm bông trước khi lấy sỏi amidan

Trước khi bắt đầu thao tác, bạn cần chuẩn bị tăm bông đúng cách để đảm bảo vệ sinh và an toàn cho vùng họng – nơi rất dễ bị nhiễm khuẩn nếu không cẩn thận.

Cách thực hiện:

• Làm ẩm đầu tăm bông bằng cách chấm nhẹ vào nước sạch đang chảy. Đầu tăm bông mềm sẽ giúp thao tác nhẹ nhàng, tránh gây trầy xước niêm mạc họng.

• Giữ tăm bông trên tay, không đặt xuống bàn hay chạm vào bất kỳ bề mặt nào để tránh nhiễm khuẩn.

• Khi lấy được sỏi amidan, hãy hất nhẹ sỏi xuống bồn rửa hoặc lau vào khăn giấy sạch — tuyệt đối không để đầu tăm bông chạm vào bề mặt khác.

• Nếu tăm bông lỡ chạm vào tay, bồn rửa hoặc mặt bàn, hãy thay tăm bông mới ngay để đảm bảo an toàn.

Lưu ý thực tế:

• Dùng tăm bông vô trùng nếu có thể, nhất là với người hay viêm họng hoặc có cơ địa nhạy cảm.

• Chuẩn bị sẵn vài cây tăm bông dự phòng, phòng khi cần thay trong quá trình lấy sỏi.

• Không tái sử dụng tăm bông để tránh đưa vi khuẩn trở lại họng.

Bước 5: Lấy sỏi amidan bằng tăm bông đúng cách và an toàn

Khi đã xác định được vị trí sỏi và chuẩn bị tăm bông sạch, bạn có thể bắt đầu thao tác lấy sỏi. Bước này cần thực hiện thật nhẹ nhàng và kiên nhẫn để tránh gây trầy xước hoặc chảy máu vùng họng.

Cách thực hiện:

• Dùng tăm bông đã làm ẩm, nhẹ nhàng chạm vào viên sỏi amidan.

• Ấn hoặc đẩy nhẹ quanh viên sỏi để tách nó ra khỏi hốc amidan.

• Khi sỏi bong ra, lấy ra khỏi miệng bằng đầu tăm bông một cách cẩn thận.

Lưu ý quan trọng:

• Thao tác thật nhẹ tay, không dùng lực mạnh vì có thể làm tổn thương niêm mạc họng.

• Một chút chảy máu nhẹ là bình thường, nhưng nếu chảy nhiều, nên ngưng ngay và súc miệng bằng nước muối loãng.

• Sau khi lấy xong, đánh răng và chải lưỡi sạch để loại bỏ vi khuẩn và mùi hôi còn sót lại.

• Không nên cố gắng lấy sỏi nằm sâu hoặc khó thấy, vì có thể gây nhiễm trùng hoặc sưng đau amidan.

Lời khuyên thực tế:

• Thực hiện trong không gian sáng, sạch, có gương và đèn chiếu rõ.

• Nếu đau, buồn nôn hoặc không thể lấy ra hết, hãy ngừng lại và đến bác sĩ tai mũi họng để được xử lý an toàn.

Bước 6: Súc miệng và lặp lại thao tác nếu cần

Sau khi đã lấy được một viên sỏi amidan, bạn nên làm sạch họng trước khi tiếp tục với viên khác. Việc súc miệng giúp loại bỏ vi khuẩn, máu hoặc cặn sỏi còn sót lại, đồng thời làm dịu vùng niêm mạc họng sau khi bị tác động.

Cách thực hiện:

• Súc miệng nhẹ bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý để làm sạch khu vực vừa lấy sỏi.

• Sau đó, tiếp tục quan sát và xử lý viên sỏi tiếp theo nếu còn nhìn thấy.

• Nếu cảm thấy nước bọt đặc hoặc dính, đó là phản ứng tự nhiên của họng sau khi bị chạm vào. Khi đó, hãy uống vài ngụm nước lọc để làm loãng nước bọt và giúp họng dễ chịu hơn.

Lưu ý thực tế:

• Không súc miệng quá mạnh, tránh làm bật vết thương nhỏ hoặc gây chảy máu thêm.

• Nên nghỉ vài phút giữa các lần lấy sỏi để họng thư giãn.

• Sau khi hoàn tất, súc miệng lại lần cuối bằng nước muối loãng, rồi đánh răng và chải lưỡi sạch sẽ để khử mùi hôi.

Bước 7: Kiểm tra kỹ để phát hiện sỏi amidan còn ẩn sâu

Sau khi đã lấy hết những viên sỏi nhìn thấy bằng mắt thường, bạn vẫn nên kiểm tra thêm vì một số hốc amidan nằm sâu có thể giữ lại sỏi nhỏ bên trong mà khó quan sát được.

Cách thực hiện:

• Rửa tay sạch bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

• Đặt ngón cái bên ngoài cổ, ngay dưới góc hàm, còn ngón trỏ (đã rửa sạch) đặt bên trong miệng, sát cạnh amidan.

• Nhẹ nhàng ấn và bóp nhẹ từ ngoài vào trong, giống như nặn kem đánh răng, để đẩy các viên sỏi ẩn sâu ra ngoài.

• Nếu thấy sỏi xuất hiện, dùng tăm bông sạch hoặc súc miệng với nước muối loãng để loại bỏ chúng.

• Nếu không thấy sỏi, đừng cố bóp mạnh — có thể amidan của bạn chỉ còn hốc trống hoặc sỏi nằm quá sâu.

Lưu ý thực tế:

• Thao tác nhẹ nhàng, tránh ấn mạnh vì có thể gây đau, sưng hoặc tổn thương amidan.

• Không nên lặp lại quá nhiều lần trong ngày — chỉ thực hiện 1–2 lần/tuần nếu thường xuyên bị sỏi amidan.

• Nếu cảm giác vướng họng kéo dài, đau hoặc hôi miệng nặng, bạn nên đến bác sĩ tai mũi họng để được lấy sỏi bằng dụng cụ chuyên dụng.

Bước 8: Xử lý sỏi amidan cứng đầu một cách an toàn

Một số viên sỏi amidan có thể nằm sâu và khó lấy ra dù đã dùng tăm bông. Trong trường hợp này, bạn cần bình tĩnh và kiên nhẫn, tuyệt đối không cố gắng dùng lực mạnh vì có thể làm chảy máu hoặc nhiễm trùng họng.

Cách thực hiện:

• Nếu sỏi nằm sâu, không nên ấn mạnh bằng tăm bông.

• Dùng mặt sau của bàn chải đánh răng mềm, nhẹ nhàng đẩy hoặc nạy quanh viên sỏi để làm lỏng vị trí.

• Khi sỏi đã bong ra, có thể dùng tăm bông hoặc chính bàn chải để lấy ra khỏi họng.

Khi sỏi vẫn chưa bong ra:

• Súc miệng bằng nước súc họng hoặc nước muối sinh lý trong vài ngày liên tiếp, sau đó thử lại.

• Có thể sử dụng máy tăm nước (oral irrigator) với tia nước nhẹ để làm sạch sâu và hỗ trợ đẩy sỏi ra ngoài. Nếu không hiệu quả, có thể tăng áp lực nước nhẹ, nhưng vẫn cần thận trọng.

Lưu ý thực tế:

• Một số người có phản xạ nôn mạnh, vì vậy nên thao tác chậm và dừng ngay nếu cảm thấy khó chịu.

• Không nên lấy sỏi nhiều lần trong ngày, đặc biệt khi họng còn sưng hoặc đau.

• Nếu sỏi vẫn không ra hoặc cảm giác đau tăng, hãy đến bác sĩ tai mũi họng để được lấy sỏi bằng dụng cụ chuyên khoa, tránh làm tổn thương niêm mạc.

Bí quyết 2: Đánh bay sỏi amidan bằng máy tăm nước: Nhanh & hiệu quả

Bước 1: Sử dụng máy tăm nước để hỗ trợ lấy sỏi amidan

Máy tăm nước (oral irrigator hay water flosser) là thiết bị thường dùng để vệ sinh răng miệng, nhưng cũng có thể giúp đẩy sỏi amidan ra khỏi hốc một cách nhẹ nhàng và an toàn nếu sử dụng đúng cách.

Cách thực hiện:

• Chọn mua máy tăm nước phù hợp, có thể điều chỉnh được áp lực tia nước.

• Thử máy trước khi dùng cho amidan: bật tia nước ở mức thấp và xịt nhẹ vào vùng họng để kiểm tra cảm giác.

• Nếu thấy tia nước quá mạnh hoặc gây đau, không nên dùng để lấy sỏi amidan, vì có thể làm tổn thương niêm mạc hoặc chảy máu.

• Nếu áp lực phù hợp, bạn có thể hướng tia nước nhẹ vào vùng có sỏi, giúp sỏi bong ra tự nhiên mà không cần chạm trực tiếp vào họng.

Lưu ý thực tế:

• Luôn dùng nước sạch hoặc nước muối sinh lý trong máy để đảm bảo vệ sinh.

• Thực hiện trong phòng tắm có gương để dễ điều chỉnh hướng tia nước.

• Nếu bạn mới bắt đầu sử dụng máy tăm nước, nên làm quen vài lần trước khi dùng cho họng.

• Không nên dùng máy khi amidan đang sưng viêm, đau họng hoặc có vết thương hở.

Bước 2: Cách dùng máy tăm nước để lấy sỏi amidan an toàn

Khi đã chọn được máy tăm nước phù hợp, bạn cần điều chỉnh áp lực và hướng tia nước đúng cách để làm bong sỏi amidan mà không gây tổn thương cho vùng họng.

Cách thực hiện:

• Chỉnh máy về mức áp lực thấp nhất trước khi bắt đầu.

• Đặt đầu tăm nước vào trong miệng, giữ ở vị trí gần hốc amidan nhưng không chạm trực tiếp vào sỏi.

• Bật máy và hướng tia nước nhẹ nhàng vào viên sỏi amidan mà bạn nhìn thấy rõ.

• Giữ tia nước ổn định vài giây cho đến khi viên sỏi bong ra khỏi hốc.

• Khi sỏi rơi ra, ngừng máy, súc miệng với nước sạch hoặc nước muối loãng để làm dịu niêm mạc họng.

Lưu ý thực tế:

• Không tăng áp lực nước nếu sỏi chưa ra — thay vào đó, hãy thử lại sau 1–2 ngày.

• Tránh để tia nước chiếu thẳng và quá gần vào amidan vì có thể gây đau hoặc chảy máu nhẹ.

• Nếu cảm thấy khó chịu, ho, buồn nôn hoặc đau họng, nên dừng ngay và nghỉ ngơi.

• Người có phản xạ nôn mạnh hoặc amidan sâu nên cân nhắc đến bác sĩ tai mũi họng để được xử lý bằng dụng cụ chuyên khoa.

Bước 3: Kết hợp máy tăm nước với tăm bông hoặc bàn chải để lấy sỏi hiệu quả hơn

Trong một số trường hợp, tia nước từ máy tăm nước có thể làm sỏi amidan bong ra nhưng chưa rơi hẳn, bạn có thể kết hợp thêm dụng cụ hỗ trợ để quá trình lấy sỏi diễn ra dễ dàng và triệt để hơn.

Cách thực hiện:

• Khi thấy viên sỏi đã lỏng ra nhờ tia nước, hãy tạm ngắt máy.

• Dùng tăm bông sạch hoặc mặt sau của bàn chải đánh răng mềm, nhẹ nhàng đẩy sỏi ra khỏi hốc amidan.

• Sau đó, súc miệng bằng nước sạch hoặc nước muối loãng để loại bỏ hoàn toàn sỏi và vi khuẩn còn sót lại.

• Tiếp tục lặp lại quy trình với từng viên sỏi khác mà bạn có thể nhìn thấy.

Lưu ý thực tế:

• Luôn giữ tay nhẹ nhàng, không dùng lực mạnh khi thao tác để tránh làm rách niêm mạc họng.

• Kết hợp linh hoạt giữa máy tăm nước và tăm bông — tia nước giúp sỏi lỏng, còn tăm bông giúp đưa sỏi ra ngoài dứt điểm.

• Nếu cảm thấy đau, sưng hoặc có dấu hiệu chảy máu, hãy ngưng ngay và chuyển sang chăm sóc họng bằng nước muối ấm.

• Không nên cố gắng lấy sỏi nằm quá sâu hoặc không nhìn thấy rõ, vì dễ gây tổn thương.

Bí quyết 3: Súc miệng đúng cách để ngăn ngừa & loại bỏ sỏi amidan

Bước 1: Súc miệng bằng nước súc họng sau khi ăn để ngừa sỏi amidan tái phát

Một trong những nguyên nhân chính gây sỏi amidan là thức ăn thừa mắc lại trong các hốc amidan, tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển và hình thành sỏi. Vì vậy, việc súc miệng đúng cách sau mỗi bữa ăn là thói quen quan trọng giúp phòng ngừa sỏi amidan hiệu quả.

Cách thực hiện:

• Sau khi ăn, súc miệng kỹ bằng nước súc họng hoặc nước muối sinh lý để loại bỏ các mảnh thức ăn còn sót lại trong họng.

• Nếu có điều kiện, nên sử dụng nước súc miệng chuyên dụng không chứa cồn (alcohol-free). Loại này dịu nhẹ, không gây khô rát họng và vẫn diệt khuẩn hiệu quả.

• Khi súc, ngửa cổ nhẹ và tạo tiếng “khò khò” trong họng khoảng 30 giây để dung dịch len sâu vào các hốc amidan, giúp làm sạch tối đa.

Lợi ích:

• Ngăn ngừa vi khuẩn phát triển, hạn chế hình thành sỏi amidan mới.

• Giảm mùi hôi miệng, giữ hơi thở thơm mát lâu hơn.

• Bảo vệ răng, lợi và niêm mạc họng, đặc biệt hữu ích cho người hay viêm họng mãn tính.

Lưu ý thực tế:

• Không dùng nước súc miệng có cồn, vì cồn dễ làm khô họng và kích ứng amidan.

• Duy trì thói quen súc miệng sau mỗi bữa ăn và trước khi ngủ để đạt hiệu quả tốt nhất.

Bước 2: Súc miệng bằng nước muối ấm giúp làm sạch và giảm viêm amidan

Nước muối ấm là một trong những phương pháp đơn giản, tiết kiệm và hiệu quả nhất để làm sạch họng, ngăn ngừa sỏi amidan hình thành và làm dịu vùng viêm đau. Đây cũng là cách được nhiều bác sĩ tai mũi họng khuyên áp dụng hằng ngày.

Cách thực hiện:

• Pha 1 muỗng cà phê muối (khoảng 5g) vào khoảng 180ml nước ấm (tương đương 1 ly nhỏ).

• Khuấy đều cho muối tan hoàn toàn.

• Ngửa cổ nhẹ và súc miệng trong 30–40 giây, tạo âm thanh “khò khò” để dung dịch muối đi sâu vào vùng amidan.

• Nhổ ra, không nuốt, sau đó có thể súc lại bằng nước sạch nếu cần.

Tác dụng:

• Làm bong cặn thức ăn còn sót trong hốc amidan, ngăn sỏi hình thành.

• Giảm viêm, giảm đau và sưng họng, đặc biệt hữu ích khi có dấu hiệu viêm amidan kèm theo.

• Tiêu diệt vi khuẩn và làm dịu niêm mạc họng, giúp hơi thở dễ chịu hơn.

Lưu ý thực tế:

• Dùng nước ấm khoảng 40°C, không quá nóng để tránh bỏng họng.

• Có thể súc miệng bằng nước muối 2–3 lần mỗi ngày, đặc biệt sau khi ăn hoặc trước khi ngủ.

• Nếu bạn thường xuyên bị sỏi amidan, nên duy trì thói quen này lâu dài để hỗ trợ phòng ngừa hiệu quả.

Bước 3: Dùng nước súc miệng oxy hóa để ngăn sỏi amidan hiệu quả hơn

Bên cạnh nước muối ấm và nước súc miệng thông thường, nước súc miệng oxy hóa (oxygenating mouthwash) là lựa chọn nâng cao giúp diệt khuẩn mạnh và giảm nguy cơ hình thành sỏi amidan. Loại nước này đặc biệt hiệu quả với người thường xuyên bị hôi miệng hoặc có sỏi tái phát nhiều lần.

Đặc điểm và tác dụng:

• Chứa chlorine dioxide và hợp chất kẽm tự nhiên (zinc compounds) — hai thành phần giúp tăng lượng oxy trong khoang miệng, từ đó ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây mùi và sỏi amidan.

• Oxy hóa giúp phân hủy cặn thức ăn, tế bào chết và vi khuẩn, ngăn chúng tích tụ trong hốc amidan.

• Giúp hơi thở thơm mát lâu hơn và giảm viêm họng nhẹ do vi khuẩn.

Cách sử dụng đúng:

• Dùng 1–2 lần mỗi tuần, không nên dùng hằng ngày vì dung dịch có tính oxy mạnh, có thể gây khô họng nếu lạm dụng.

• Súc miệng trong 30 giây, sau đó nhổ ra và không súc lại bằng nước để hoạt chất phát huy tác dụng.

• Kết hợp với nước súc miệng dịu nhẹ hằng ngày hoặc nước muối ấm để cân bằng và bảo vệ niêm mạc họng.

Lưu ý thực tế:

• Chọn sản phẩm không chứa cồn, có nguồn gốc rõ ràng và được khuyên dùng bởi nha sĩ hoặc bác sĩ tai mũi họng.

• Nếu cảm thấy rát họng hoặc khô miệng, hãy giảm tần suất sử dụng.

• Nước súc miệng oxy hóa chỉ là biện pháp hỗ trợ, không thay thế cho việc vệ sinh răng miệng và súc họng sau khi ăn.

Bí quyết 4: Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị sỏi amidan?

Bước 1: Tham khảo ý kiến bác sĩ về phẫu thuật cắt amidan nếu sỏi tái phát nhiều

Trong một số trường hợp, nếu sỏi amidan tái phát liên tục, gây hôi miệng kéo dài, đau họng hoặc viêm nhiễm thường xuyên, bác sĩ có thể đề nghị bạn cắt amidan (tonsillectomy) để điều trị triệt để.

Thông tin cơ bản về cắt amidan:

• Đây là một thủ thuật y khoa tương đối đơn giản và an toàn, được thực hiện phổ biến ở cả trẻ em lẫn người lớn.

• Thời gian hồi phục thường ngắn, tuy có thể gặp đau họng nhẹ và chảy máu ít trong vài ngày đầu sau mổ.

• Thủ thuật này giúp loại bỏ hoàn toàn hốc amidan, ngăn chặn việc hình thành sỏi trong tương lai.

Khi nào nên xem xét phẫu thuật:

• Khi bạn bị sỏi amidan tái phát thường xuyên hoặc sỏi quá sâu, cứng đầu không thể tự lấy ra.

• Khi sỏi gây hôi miệng nặng, khó nuốt, viêm họng mãn tính hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

• Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát, tuổi tác, tiền sử bệnh lý và đưa ra quyết định có nên phẫu thuật hay không.

Lựa chọn thay thế:

• Nếu chưa cần phẫu thuật, bạn có thể nhờ bác sĩ lấy sỏi amidan chuyên nghiệp bằng thiết bị hút rửa hoặc tia nước y khoa, giúp làm sạch hốc amidan an toàn hơn so với tự lấy tại nhà.

Lưu ý thực tế:

• Không nên tự quyết định cắt amidan khi chưa có chỉ định y khoa.

• Sau khi cắt amidan, cần nghỉ ngơi, uống đủ nước, ăn mềm và vệ sinh miệng nhẹ nhàng để tránh nhiễm trùng.

Bước 2: Cân nhắc dùng kháng sinh khi sỏi amidan nghiêm trọng hoặc kéo dài

Trong một số trường hợp sỏi amidan nặng, viêm hoặc tái phát liên tục, bác sĩ có thể cân nhắc điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên, việc này chỉ hỗ trợ kiểm soát viêm và vi khuẩn, không giải quyết triệt để nguyên nhân hình thành sỏi.

Thông tin quan trọng:

• Một số loại kháng sinh như penicillin hoặc erythromycin có thể được kê để giảm viêm và tiêu diệt vi khuẩn gây sỏi amidan.

• Kháng sinh không loại bỏ sỏi amidan và không ngăn thức ăn mắc lại trong hốc amidan, vì vậy sỏi có thể tái phát sau khi ngưng thuốc.

• Sử dụng kháng sinh lâu dài hoặc không đúng cách có thể gây tác dụng phụ, bao gồm: rối loạn tiêu hóa, tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong miệng và ruột.

Lưu ý thực tế:

• Kháng sinh chỉ nên dùng theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, không tự mua hoặc dùng bừa bãi.

• Sau khi dùng kháng sinh, vẫn cần vệ sinh răng miệng, súc miệng sau ăn và loại bỏ thức ăn thừa để hạn chế sỏi amidan tái phát.

• Trong các trường hợp tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể đề nghị kết hợp kháng sinh với phương pháp lấy sỏi chuyên nghiệp hoặc phẫu thuật cắt amidan.

Bước 3: Tham khảo điều trị sỏi amidan bằng laser

Một số trường hợp sỏi amidan tái phát nhiều lần do hốc amidan sâu, bác sĩ có thể đề nghị laser để xử lý hốc amidan. Phương pháp này giúp ngăn ngừa sỏi tái phát bằng cách làm phẳng bề mặt amidan, loại bỏ các khe, hốc mà sỏi thường hình thành.

Thông tin cơ bản về điều trị laser:

• Laser resurfacing: loại bỏ lớp niêm mạc tạo hốc sâu, làm bề mặt amidan mịn hơn, giảm nguy cơ thức ăn mắc kẹt.

• Thủ thuật thường được thực hiện ngoại trú, không cần nằm viện lâu.

• Hiệu quả cao với những người sỏi amidan cứng đầu hoặc tái phát nhiều lần.

Lưu ý thực tế:

• Laser không phải phương pháp không rủi ro: có thể gây đau, sưng, chảy máu nhẹ hoặc nhiễm trùng tạm thời.

• Không phải ai cũng phù hợp; bác sĩ sẽ xem xét tình trạng sức khỏe, độ sâu hốc amidan và tiền sử viêm họng trước khi chỉ định.

• Đây là giải pháp cuối cùng khi các phương pháp bảo tồn như vệ sinh họng, súc miệng, dùng tăm bông hay máy tăm nước không còn hiệu quả.

Dùng xi-lanh nhỏ và nước muối ấm thay máy tăm nước để lấy sỏi amidan

Nếu bạn không có máy tăm nước, xi-lanh nhỏ (syringe) với nước muối ấm cũng là một phương pháp đơn giản và an toàn để làm lỏng và đẩy sỏi amidan ra ngoài.

Cách thực hiện:

• Pha nước muối ấm (1 muỗng cà phê muối với khoảng 180ml nước ấm).

• Đổ nước muối vào xi-lanh nhỏ và chuẩn bị sẵn tăm bông sạch.

• Đặt đầu xi-lanh gần viên sỏi, bắn tia nước nhẹ vào hốc amidan để làm lỏng sỏi.

• Khi sỏi đã lỏng ra, dùng tăm bông mới để lấy sỏi ra ngoài, tuyệt đối không dùng lại tăm bông cũ.

• Sau khi lấy sỏi, bắn thêm một chút nước muối vào hốc amidan để làm sạch các mảnh nhỏ còn sót lại.

Lưu ý thực tế:

• Luôn sử dụng tăm bông mới cho mỗi viên sỏi để tránh nhiễm khuẩn.

• Thao tác nhẹ nhàng, không bắn nước quá mạnh, tránh tổn thương niêm mạc họng.

• Sau khi kết thúc, súc miệng sạch bằng nước muối ấm hoặc nước lọc để bảo vệ họng.

Nguồn tham khảo

1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21505-tonsil-stones
2. https://myhealth.alberta.ca/Health/aftercareinformation/pages/conditions.aspx?hwid=ace4965
3. https://patient.info/ears-nose-throat-mouth/sore-throat-2/tonsillolith-tonsil-stones
4. https://www.healthdirect.gov.au/tonsil-stones
5. https://www.nytimes.com/2009/09/01/health/01tons.html
6. https://share.upmc.com/2015/07/what-are-tonsil-stones-tonsilloliths/

Biên dịch: Leigh Kennedy Ly.