Thành lập quỹ từ thiện không chỉ là ước mơ của những người có tấm lòng nhân ái, mà còn là một hành trình ý nghĩa giúp bạn biến lòng tốt thành hành động thiết thực. Dù việc này có vẻ phức tạp ban đầu, nhưng nếu bạn thật sự muốn đóng góp cho cộng đồng, việc xây dựng một quỹ từ thiện hoàn toàn nằm trong tầm tay.

Để bắt đầu, bạn cần xác định rõ mục tiêu hoạt động, giá trị cốt lõi và đối tượng mà quỹ hướng đến. Sau đó là các bước cụ thể như lập kế hoạch hoạt động, hoàn thiện hồ sơ pháp lý, và vận hành minh bạch theo quy định pháp luật.

Nếu bạn đang tìm kiếm hướng dẫn rõ ràng, dễ hiểu và mang tính thực tiễn cao về cách thành lập quỹ từ thiện tại Việt Nam — bài viết này sẽ cung cấp cho bạn toàn bộ quy trình và kinh nghiệm cần thiết để bắt đầu hành trình thiện nguyện một cách vững chắc và hợp pháp.

Phần 1: Chiến lược vận hành tổ chức từ thiện hiệu quả trong 5 năm đầu

Bước 1: Xây dựng tuyên bố sứ mệnh rõ ràng cho quỹ từ thiện của bạn

Để thành lập một quỹ từ thiện bền vững và đáng tin cậy, việc đầu tiên bạn cần làm là xác định tuyên bố sứ mệnh (mission statement). Đây là “kim chỉ nam” giúp bạn định hướng mọi hoạt động, đồng thời tạo niềm tin cho cộng đồng và nhà tài trợ.

Cách viết tuyên bố sứ mệnh hiệu quả:

• Xác định mục tiêu cốt lõi: Nêu rõ quỹ của bạn hướng tới điều gì, vấn đề nào trong xã hội bạn muốn góp phần giải quyết.

• Mô tả đối tượng mà quỹ hỗ trợ: Ai là người hưởng lợi từ các hoạt động của bạn – ví dụ: trẻ em nghèo, người khuyết tật, vùng khó khăn hay môi trường tự nhiên.

• Giải thích ý nghĩa của sứ mệnh: Vì sao mục tiêu này quan trọng và cần thiết đối với cộng đồng.

• Trình bày cách thực hiện: Bạn sẽ làm gì để đạt được mục tiêu – ví dụ: gây quỹ, tổ chức chương trình hỗ trợ, hợp tác cùng các tổ chức xã hội khác.

Mẹo thực tế:

• Viết ngắn gọn, dễ hiểu, không quá 3–4 câu.

• Luôn xem lại tuyên bố sứ mệnh định kỳ để đảm bảo quỹ vẫn đi đúng hướng ban đầu.

• Sử dụng tuyên bố này trong hồ sơ pháp lý, kêu gọi tài trợ, truyền thông và khi làm việc với các cơ quan quản lý.

Ví dụ tham khảo:
Tổ chức “Feeding America” có tuyên bố sứ mệnh rất súc tích:

“Sứ mệnh của chúng tôi là thúc đẩy thay đổi tại Hoa Kỳ bằng cách đảm bảo mọi người đều có quyền tiếp cận nguồn thực phẩm dinh dưỡng, thông qua hợp tác với các ngân hàng thực phẩm, nhà hoạch định chính sách và cộng đồng.”

Bước 2: Lập kế hoạch hoạt động chi tiết cho 5 năm đầu của quỹ từ thiện

Sau khi xác định được sứ mệnh, bước tiếp theo là xây dựng kế hoạch hoạt động (business plan) rõ ràng và khả thi. Đây là bản “kim chỉ nam” giúp quỹ của bạn vận hành bền vững, minh bạch và đạt được mục tiêu dài hạn.

Nội dung cần có trong bản kế hoạch hoạt động:

• 1. Mục tiêu tổng thể của quỹ

  • Xác định rõ điều bạn muốn đạt được trong 5 năm tới (ví dụ: hỗ trợ 10.000 trẻ em đến trường, tài trợ 100 dự án bảo vệ môi trường, v.v.).

  • Mục tiêu nên cụ thể, đo lường được và có thời hạn rõ ràng.

• 2. Nguồn thu dự kiến

  • Xây dựng ước tính thận trọng về số tiền gây quỹ qua các hoạt động như: kêu gọi quyên góp, tổ chức sự kiện, tài trợ doanh nghiệp, hoặc hợp tác với các tổ chức khác.

  • Đa dạng hóa nguồn thu để giảm rủi ro tài chính.

• 3. Kế hoạch dự phòng (Plan B)

  • Dự tính tình huống khi nguồn tài trợ giảm hoặc thay đổi.

  • Xây dựng quỹ dự phòng, cắt giảm chi phí không cần thiết, hoặc điều chỉnh quy mô hoạt động tạm thời.

• 4. Cơ cấu chi tiêu và quản lý tài chính

  • Phân bổ ngân sách minh bạch: bao nhiêu % dành cho hoạt động từ thiện, bao nhiêu % cho chi phí vận hành, truyền thông, nhân sự.

  • Đảm bảo tuân thủ quy định kế toán và báo cáo tài chính theo pháp luật.

• 5. Chính sách nhân sự và vai trò của Hội đồng quản lý quỹ

  • Xác định mức lương hợp lý cho nhân viên (nếu có), ưu tiên nhân sự có tâm huyết và kinh nghiệm xã hội.

  • Hội đồng quản lý chịu trách nhiệm giám sát, phê duyệt kế hoạch, và đảm bảo hoạt động của quỹ minh bạch, đúng tôn chỉ.

• 6. Chiến lược thu hút và duy trì nhà tài trợ

  • Xây dựng niềm tin thông qua minh bạch tài chính và báo cáo định kỳ.

  • Duy trì mối quan hệ bền vững với nhà tài trợ bằng cách cập nhật kết quả, tri ân và mời họ tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tế.

  • Sử dụng truyền thông số (website, mạng xã hội) để mở rộng tệp người ủng hộ.

• 7. Đo lường và đánh giá hiệu quả

  • Đặt ra chỉ số đánh giá cụ thể: số lượng người được hỗ trợ, giá trị tài trợ huy động được, hoặc tác động xã hội tạo ra.

  • Đánh giá định kỳ hằng năm và điều chỉnh chiến lược nếu cần thiết.

Phần 2: Hướng dẫn đăng ký quỹ từ thiện tại Hoa Kỳ (cập nhật theo quy định thực tế)

Đăng ký một quỹ từ thiện (charity) tại Mỹ đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về pháp lý và tài chính. Nếu bạn muốn tổ chức của mình được công nhận chính thức và được miễn thuế theo điều khoản 501(c)(3) của Sở Thuế vụ Hoa Kỳ (IRS), dưới đây là quy trình cơ bản bạn cần nắm:

1. Làm việc với chuyên gia pháp lý và tài chính

• Hãy hợp tác với luật sư chuyên về tổ chức phi lợi nhuận và kế toán có kinh nghiệm về 501(c)(3).

• Họ sẽ giúp bạn xử lý hồ sơ phức tạp, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của từng bang và liên bang.

2. Nộp hồ sơ xin công nhận tư cách pháp nhân (Incorporation)

• Trước tiên, bạn cần đăng ký thành lập tổ chức phi lợi nhuận ở cấp bang nơi bạn dự định hoạt động.

• Hồ sơ thường bao gồm: tên tổ chức, mục tiêu hoạt động, địa chỉ, thông tin hội đồng quản lý, và điều lệ hoạt động.

• Sau khi bang phê duyệt, bạn sẽ nhận được Giấy chứng nhận thành lập (Certificate of Incorporation).

3. Đăng ký tình trạng miễn thuế với IRS – 501(c)(3)

• Đây là bước quan trọng nhất để quỹ được miễn thuế thu nhập liên bang.

• Bạn cần nộp mẫu đơn Form 1023 (hoặc Form 1023-EZ nếu tổ chức nhỏ hơn) cho IRS.

• Hồ sơ yêu cầu trình bày chi tiết về sứ mệnh, cơ cấu tổ chức, hoạt động tài chính, và kế hoạch gây quỹ.

• Tham khảo hồ sơ và hướng dẫn tại website chính thức của IRS: https://www.irs.gov/charities-non-profits/application-process.

4. Xin mã số định danh nhà tuyển dụng (EIN)

• Sau khi được cấp phép hoạt động, bạn cần đăng ký mã EIN (Employer Identification Number) với IRS bằng mẫu đơn SS-4.

• Mã EIN giúp tổ chức mở tài khoản ngân hàng, nộp báo cáo thuế và quản lý tài chính hợp pháp.

5. Duy trì tuân thủ pháp lý sau khi được công nhận

• Hằng năm, tổ chức phải nộp báo cáo tài chính và tờ khai thuế (Form 990) để duy trì tình trạng 501(c)(3).

• Luật sư và kế toán của bạn sẽ hướng dẫn cách cập nhật giấy phép, báo cáo hoạt động và kiểm toán định kỳ.

Phần 3: Chi phí để thành lập quỹ từ thiện tại Hoa Kỳ

Việc bắt đầu một quỹ từ thiện không chỉ cần tâm huyết mà còn đòi hỏi nguồn tài chính vững vàng để duy trì hoạt động trong ít nhất năm đầu tiên. Dưới đây là tổng quan thực tế về các khoản chi phí bạn cần chuẩn bị:

1. Dự trù chi phí hoạt động năm đầu tiên

• Bạn cần gây quỹ đủ để chi trả toàn bộ chi phí vận hành trong 12 tháng đầu, bao gồm chi phí pháp lý, kế toán, hành chính, và cơ sở vật chất.

• Điều này giúp quỹ hoạt động ổn định mà không phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn tài trợ ngắn hạn.

2. Chi phí đăng ký pháp lý ban đầu

• Phí nộp hồ sơ xin công nhận 501(c)(3) với Sở Thuế vụ Hoa Kỳ (IRS): khoảng 700 – 1.000 USD, tùy quy mô tổ chức.

• Phí thuê luật sư và kế toán chuyên về tổ chức phi lợi nhuận: dao động 2.000 – 4.000 USD, bao gồm việc soạn hồ sơ, kiểm tra điều lệ, và tư vấn thuế.

• Chi phí đăng ký thành lập tại bang: khoảng 100 – 500 USD, tùy quy định từng bang.

3. Chi phí văn phòng và vận hành

• Tiền thuê hoặc chia sẻ văn phòng, thiết bị, bảo hiểm, và tiện ích cơ bản.

• Có thể tiết kiệm bằng cách làm việc từ xa, chia sẻ không gian làm việc hoặc nhận tài trợ địa điểm từ đối tác cộng đồng.

4. Giấy phép và thủ tục bổ sung

• Một số bang và thành phố yêu cầu giấy phép gây quỹ (Fundraising License) hoặc đăng ký hoạt động địa phương, chi phí thường từ 50 – 200 USD/năm.

5. Cơ cấu chi tiêu hợp lý sau khi đi vào hoạt động

• Theo chuẩn quốc tế, chỉ khoảng 20% tổng chi tiêu của quỹ nên dành cho hành chính và gây quỹ (nhân sự, truyền thông, kế toán...).

• Khoảng 80% còn lại nên được sử dụng trực tiếp cho mục tiêu thiện nguyện – đây cũng là tiêu chí đánh giá uy tín và minh bạch của một quỹ.

Phần 4: Cách đặt tên tổ chức từ thiện dễ nhớ và đúng luật

Bước 1: Chọn tên phù hợp và dễ nhớ cho quỹ từ thiện của bạn

Tên gọi là bộ mặt đầu tiên của quỹ – nó không chỉ thể hiện sứ mệnh mà còn giúp gây ấn tượng và tạo niềm tin với cộng đồng, nhà tài trợ và đối tác. Việc chọn đúng tên sẽ giúp bạn nổi bật và tránh nhầm lẫn với các tổ chức khác.

Nguyên tắc chọn tên quỹ từ thiện hiệu quả:

• Thể hiện rõ sứ mệnh:

  • Tên nên phản ánh mục tiêu hoặc lĩnh vực hoạt động chính của quỹ, ví dụ: giáo dục, y tế, động vật, môi trường, hoặc hỗ trợ cộng đồng.

  • Ví dụ: nếu quỹ tập trung cứu hộ động vật, bạn có thể đặt tên như “Carrington Wildlife Rescue” hoặc “Ngôi Nhà Động Vật Hoang Dã Carrington”.

• Đơn giản và dễ nhớ:

  • Tránh tên quá dài hoặc khó phát âm.

  • Ưu tiên những cụm từ dễ nhận diện, dễ gợi cảm xúc tích cực.

• Đảm bảo tính độc quyền:

  • Kiểm tra tên đã được đăng ký chưa bằng cách tra cứu tại Sở Thương mại hoặc Cơ quan đăng ký doanh nghiệp của bang nơi bạn sinh sống.

  • Mỗi bang tại Mỹ đều có cổng thông tin trực tuyến để tra cứu tên doanh nghiệp hoặc tổ chức phi lợi nhuận.

• Tuân thủ quy định pháp lý về tên gọi:

  • Một số từ bị hạn chế hoặc cấm dùng trong tên tổ chức nếu không có giấy phép đặc biệt, chẳng hạn như “Bank”, “Federal”, “Insurance” hoặc các từ mang tính chính phủ, tài chính.

  • Hãy để luật sư hoặc cố vấn pháp lý của bạn kiểm tra trước khi nộp hồ sơ đăng ký.

Mẹo thực tế:

• Kiểm tra xem tên miền (.org) hoặc tài khoản mạng xã hội tương ứng có sẵn không để thuận tiện cho việc truyền thông sau này.

• Nếu có kế hoạch hoạt động quốc tế, hãy chọn tên dễ đọc và dễ hiểu với người nước ngoài.

Bước 2: Đặt tên quỹ từ thiện theo tên cá nhân – khi lòng tri ân trở thành sứ mệnh

Một cách phổ biến và đầy ý nghĩa để đặt tên cho quỹ từ thiện là dùng tên của một cá nhân. Cách này giúp tổ chức mang màu sắc nhân văn sâu sắc, đồng thời khiến người ủng hộ cảm thấy gần gũi và chân thật hơn với mục tiêu của bạn.

Khi nào nên cân nhắc đặt tên quỹ theo tên người:

• Tưởng nhớ người thân hoặc người truyền cảm hứng:

  • Quỹ được lập để tiếp nối ước mơ hoặc vinh danh một người đã mất, như người thân, bạn bè, hay người có đóng góp to lớn cho cộng đồng.

  • Ví dụ: “Susan G. Komen Breast Cancer Foundation” – quỹ này mang tên chị gái của người sáng lập, người đã mất vì ung thư vú ở tuổi 36.

• Gắn liền với người có uy tín trong lĩnh vực hoạt động:

  • Nếu bạn hoặc gia đình bạn có đóng góp tích cực, việc dùng tên thật có thể tạo dựng niềm tin và danh tiếng cho quỹ.

• Tri ân nhà tài trợ hoặc người sáng lập:

  • Nhiều quỹ được đặt theo tên những người đã hỗ trợ tài chính lớn ban đầu, như một hình thức ghi nhận và tôn vinh.

Lưu ý khi chọn tên theo cá nhân:

• Đảm bảo người được dùng tên đồng ý bằng văn bản, nhất là khi họ còn sống.

• Nếu đặt theo tên người đã mất, nên tham khảo ý kiến gia đình để thể hiện sự tôn trọng.

• Giữ tên ngắn gọn, dễ nhớ, tránh gây hiểu lầm hoặc trùng lặp với các tổ chức khác.

• Kiểm tra lại trên hệ thống đăng ký của bang để chắc chắn tên chưa bị sử dụng.

Mẹo thực tế:

• Tên cá nhân nên đi kèm với cụm từ thể hiện sứ mệnh, ví dụ: “The Nguyen Van Nam Education Fund” hoặc “Tran Family Foundation for Community Health”.

• Kết hợp giữa ý nghĩa cá nhân và mục tiêu xã hội sẽ giúp quỹ có bản sắc riêng, vừa cảm động vừa chuyên nghiệp.

Phần 5: Cách gây quỹ hiệu quả cho tổ chức từ thiện

Bước 1: Gây quỹ – Nguồn sống chính của mọi tổ chức từ thiện

Đối với bất kỳ quỹ từ thiện nào, hoạt động gây quỹ (fundraising) chính là “trái tim” giúp duy trì mọi sứ mệnh và hoạt động cộng đồng. Việc xây dựng chiến lược gây quỹ hiệu quả không chỉ tạo ra nguồn tài chính ổn định mà còn giúp lan tỏa hình ảnh và giá trị của tổ chức đến với nhiều người hơn.

1. Xác định nguồn thu chủ đạo

• Phần lớn thu nhập của quỹ sẽ đến từ hoạt động gây quỹ và kêu gọi tài trợ.

• Bạn cần duy trì sự kết nối thường xuyên với các nhà tài trợ cá nhân, doanh nghiệp, và cộng đồng trực tuyến để nuôi dưỡng niềm tin và sự ủng hộ lâu dài.

2. Các hình thức gây quỹ phổ biến

• Sự kiện trực tiếp: Tổ chức các hoạt động thu hút cộng đồng như:

  • Chạy bộ từ thiện (charity marathon)

  • Dạ tiệc gây quỹ (charity gala)

  • Đấu giá kín hoặc đấu giá nghệ thuật (silent auction / art sale)

  • Tiệc tối, buổi hòa nhạc, hoặc giải golf gây quỹ

• Chiến dịch trực tuyến:

  • Xây dựng website chính thức và trang mạng xã hội để chia sẻ câu chuyện, sứ mệnh và kết quả thực tế.

  • Đăng video hoặc phóng sự trên YouTube để tạo cảm hứng và minh chứng minh bạch cho hoạt động của quỹ.

  • Sử dụng các nền tảng như GoFundMe, Patreon, hoặc Facebook Fundraiser để kêu gọi quyên góp toàn cầu.

  • Gửi thông cáo báo chí (press release) đến truyền thông để thu hút sự chú ý và tăng độ tin cậy.

3. Tuân thủ quy định pháp lý về gây quỹ

• Trước khi triển khai bất kỳ hoạt động gây quỹ nào, hãy trao đổi với luật sư và kế toán của bạn.

• Một số bang hoặc quốc gia yêu cầu giấy phép gây quỹ hợp pháp, đặc biệt nếu bạn kêu gọi quyên góp công khai hoặc trực tuyến.

• Tuân thủ quy định giúp quỹ tránh bị xử phạt, đồng thời củng cố uy tín với nhà tài trợ.

4. Duy trì động lực và minh bạch

• Hãy luôn nhớ lại lý do ban đầu bạn sáng lập quỹ — đó chính là nguồn cảm hứng lớn nhất trong mỗi chiến dịch gây quỹ.

• Công khai báo cáo tài chính, cập nhật tiến độ và tri ân người đóng góp để xây dựng niềm tin bền vững.

Bước 2: Nộp đơn xin tài trợ (Grant) – Nguồn vốn chiến lược cho quỹ từ thiện

Bên cạnh hoạt động gây quỹ cộng đồng, xin tài trợ (grant) là một cách hiệu quả và chuyên nghiệp để mở rộng nguồn tài chính cho tổ chức từ thiện, đặc biệt trong những năm đầu hoạt động. Đây là hình thức được nhiều quỹ lớn tại Mỹ áp dụng để phát triển bền vững.

1. Tìm hiểu nguồn tài trợ phù hợp

• Tra cứu các tổ chức, quỹ, hoặc cơ quan chính phủ có chương trình hỗ trợ các lĩnh vực tương tự với sứ mệnh của bạn (giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường, xóa đói giảm nghèo, v.v.).

• Nguồn tra cứu uy tín: www.grants.gov — cổng thông tin chính thức của chính phủ Hoa Kỳ, nơi bạn có thể tìm kiếm hàng nghìn cơ hội tài trợ cho các tổ chức phi lợi nhuận.

• Ngoài ra, hãy tham khảo thêm các quỹ tư nhân, tổ chức quốc tế, hoặc doanh nghiệp có chương trình trách nhiệm xã hội (CSR).

2. Nhấn mạnh điểm khác biệt của quỹ khi xin tài trợ

• Trình bày rõ ràng sứ mệnh, tác động xã hội, và cách bạn sử dụng nguồn tài trợ một cách minh bạch, hiệu quả.

• Làm nổi bật điểm độc đáo của tổ chức – ví dụ: phương pháp hỗ trợ mới, mô hình cộng đồng đặc thù, hay kết quả thực tế mà bạn đã đạt được.

• Đưa ra kế hoạch sử dụng ngân sách cụ thể, kèm cam kết báo cáo tiến độ và minh chứng kết quả.

3. Chuẩn bị hồ sơ xin tài trợ chuyên nghiệp

• Hồ sơ thường gồm:

  • Giới thiệu tổ chức (mission statement, lịch sử hoạt động, cơ cấu tổ chức).

  • Mục tiêu cụ thể của dự án cần tài trợ.

  • Kế hoạch thực hiện và dự toán chi phí.

  • Báo cáo tài chính minh bạch (nếu đã hoạt động).

• Nếu bạn không tự tin trong việc viết hồ sơ, nên thuê người viết chuyên nghiệp (grant writer) — họ hiểu rõ cách trình bày thông tin thuyết phục và đúng yêu cầu của bên tài trợ.

4. Theo dõi và duy trì quan hệ sau khi nhận tài trợ

• Luôn báo cáo tiến độ và hiệu quả sử dụng nguồn tiền đúng hạn.

• Cảm ơn và duy trì liên hệ lâu dài với đơn vị tài trợ — điều này giúp bạn tăng cơ hội nhận được hỗ trợ ở các năm sau.

Phần 6: Vai trò Hội đồng Quản trị trong tổ chức phi lợi nhuận

Bước 1: Bạn có thể tự điều hành một tổ chức phi lợi nhuận không?

Câu trả lời là không thể một mình điều hành hợp pháp. Theo quy định của hầu hết các bang tại Hoa Kỳ (và nhiều quốc gia khác), một tổ chức phi lợi nhuận hay quỹ từ thiện bắt buộc phải có Hội đồng Quản trị (Board of Directors) để đảm bảo tính minh bạch, dân chủ và trách nhiệm trong hoạt động.

1. Lý do cần có Hội đồng Quản trị

• Yêu cầu pháp lý: Phần lớn các bang yêu cầu ít nhất 3 thành viên độc lập trong Hội đồng Quản trị khi đăng ký tư cách pháp nhân hoặc xin chứng nhận miễn thuế 501(c)(3).

• Quản lý hiệu quả: Hội đồng giúp bạn đưa ra quyết định chiến lược, giám sát tài chính, và đảm bảo quỹ đi đúng hướng.

• Tạo niềm tin cho nhà tài trợ: Một tổ chức có cơ cấu quản trị rõ ràng sẽ được xem là đáng tin cậy và chuyên nghiệp hơn trong mắt cộng đồng và các tổ chức tài trợ.

2. Thành phần và vai trò của Hội đồng Quản trị

• Nên chọn những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực từ thiện, tài chính, quản lý hoặc gây quỹ.

• Hội đồng có nhiệm vụ:

  • Thiết lập các ủy ban (committees) để phụ trách từng mảng: tài chính, nhân sự, chiến lược, gây quỹ, truyền thông…

  • Phê duyệt ngân sách, giám sát tài chính, và đảm bảo mọi hoạt động tuân thủ pháp luật.

  • Định hướng phát triển dài hạn cho tổ chức.

3. Vai trò của Giám đốc điều hành (CEO/Founder)

• Người sáng lập (bạn) thường giữ vị trí CEO hoặc Executive Director và có thể tham gia Hội đồng Quản trị.

• Tuy nhiên, để tránh xung đột lợi ích, bạn nên giữ vai trò không có quyền biểu quyết (non-voting member).

• Hội đồng sẽ giám sát công việc, phê duyệt mức lương và nhiệm vụ của CEO, đảm bảo mọi hoạt động minh bạch.

4. Thành lập Hội đồng Cố vấn (Advisory Board)

• Bên cạnh Hội đồng Quản trị, bạn có thể lập Hội đồng Cố vấn, gồm các tình nguyện viên hoặc chuyên gia có uy tín trong lĩnh vực của bạn.

• Họ không có quyền quyết định chính thức, nhưng sẽ đưa ra ý kiến chuyên môn về các vấn đề như chiến lược phát triển, hoạt động gây quỹ, truyền thông, và nhân sự.

Một tổ chức từ thiện không thể vận hành một mình, mà cần một tập thể lãnh đạo có chuyên môn, tâm huyết và trách nhiệm. Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là nền tảng của uy tín và sự bền vững cho mọi tổ chức phi lợi nhuận.

Bước 2: Tình nguyện viên – linh hồn của mọi quỹ từ thiện

Không một quỹ từ thiện nào có thể vận hành hiệu quả mà thiếu tình nguyện viên. Họ là những người đóng góp thời gian, sức lực và trái tim để giúp tổ chức thực hiện sứ mệnh của mình — từ việc hỗ trợ công việc hành chính cho đến tổ chức các chương trình cộng đồng.

1. Vai trò của tình nguyện viên trong tổ chức từ thiện

• Hỗ trợ công việc hành chính: Giúp xử lý hồ sơ, dữ liệu, hoặc chăm sóc trang mạng xã hội, giúp tiết kiệm chi phí vận hành.

• Tổ chức và điều phối sự kiện gây quỹ: Họ là lực lượng chính trong các hoạt động như chạy bộ từ thiện, hội chợ, đấu giá, hoặc chương trình cộng đồng.

• Lan tỏa sứ mệnh: Tình nguyện viên chính là những “đại sứ thương hiệu” tự nhiên nhất, giúp quỹ được biết đến rộng rãi hơn trong cộng đồng.

2. Cách quản lý và tạo động lực cho tình nguyện viên

• Đào tạo và giao việc rõ ràng: Giúp họ hiểu sứ mệnh của quỹ, vai trò của mình và cách phối hợp hiệu quả với đội ngũ chính thức.

• Thể hiện sự trân trọng:

  • Cung cấp bữa ăn, nước uống khi họ tham gia sự kiện.

  • Tặng áo thun, huy hiệu hoặc quà lưu niệm mang logo quỹ.

  • Vinh danh công khai trên website, mạng xã hội hoặc trong báo cáo thường niên của tổ chức.

• Giữ liên lạc thường xuyên: Gửi thư cảm ơn, cập nhật kết quả hoạt động để họ thấy công sức của mình tạo nên giá trị thực tế.

3. Lợi ích khi xây dựng cộng đồng tình nguyện viên mạnh

• Giúp quỹ tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành.

• Tăng tính gắn kết và lan tỏa sứ mệnh đến nhiều tầng lớp xã hội.

• Tạo nguồn nhân lực tiềm năng cho các vị trí chính thức trong tương lai.

Tình nguyện viên không chỉ là “người giúp việc” – họ là một phần của linh hồn quỹ, là cầu nối giữa tổ chức và cộng đồng. Cách bạn đối xử, ghi nhận và truyền cảm hứng cho họ sẽ quyết định sức sống lâu dài của quỹ từ thiện.

Phần 7: Người sáng lập quỹ từ thiện có được nhận lương không?

Câu trả lời là có, bạn hoàn toàn được phép nhận lương nếu bạn trực tiếp tham gia điều hành và làm việc cho tổ chức. Tuy nhiên, mức lương này phải hợp lý và minh bạch, đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật và cơ quan thuế.

1. Khi nào người sáng lập có thể nhận lương

• Khi bạn tham gia điều hành, quản lý hoặc làm việc chuyên môn cho tổ chức (ví dụ: Giám đốc điều hành, quản lý dự án, kế toán…).

• Tiền lương cần được ghi rõ trong kế hoạch tài chính và báo cáo hoạt động của quỹ.

• Không được “tự trả lương cho chính mình” mà phải được Hội đồng Quản trị (Board of Directors) hoặc Ban kiểm soát thông qua.

2. Quy định về mức lương hợp lý (fair compensation)

• Mức lương phải phù hợp với công việc và mặt bằng chung của ngành phi lợi nhuận.

• Không được vượt quá mức mà một tổ chức tương tự sẽ trả cho cùng chức vụ.

• Nếu mức lương bị coi là “quá cao” so với quy định, toàn bộ tổ chức có thể bị phạt hoặc mất tư cách miễn thuế.

3. Quy trình phê duyệt lương minh bạch

• Hội đồng Quản trị hoặc một ủy ban nhân sự độc lập phải xem xét và thông qua mức lương của người sáng lập.

• Việc phê duyệt cần có biên bản họp, chứng từ chứng minh và căn cứ so sánh để đảm bảo tính khách quan.

• Mọi khoản thù lao cần được công khai trong báo cáo tài chính hàng năm.

4. Lưu ý thực tế:

• Nếu quỹ mới thành lập, bạn có thể chọn nhận mức lương thấp hoặc tạm hoãn nhận lương để ưu tiên kinh phí cho hoạt động ban đầu.

• Khi tổ chức phát triển ổn định, việc trả lương hợp lý giúp duy trì đội ngũ chuyên nghiệp, tránh tình trạng “thiện nguyện nhưng kiệt sức”.

Phần 8: Chiến lược truyền thông xã hội giúp lan tỏa sứ mệnh từ thiện

Bước 1: Xây dựng website – nền tảng cốt lõi giúp quỹ từ thiện phát triển bền vững

Website là “bộ mặt trực tuyến” của tổ chức, nơi giúp bạn truyền tải sứ mệnh, tạo niềm tin và kết nối mạnh mẽ với cộng đồng. Một website được đầu tư bài bản không chỉ giúp gây quỹ hiệu quả hơn mà còn củng cố uy tín của quỹ trong mắt nhà tài trợ, đối tác và tình nguyện viên.

1. Xây dựng trang “Giới thiệu” (About Us) rõ ràng và truyền cảm hứng

• Nêu sứ mệnh và giá trị cốt lõi của quỹ: Vì sao bạn thành lập tổ chức, bạn đang giúp ai, và tầm nhìn dài hạn là gì.

• Trình bày ngắn gọn, dễ hiểu, dùng ngôn ngữ gần gũi, chân thực.

• Thêm hình ảnh đội ngũ, dự án thực tế, câu chuyện người được giúp đỡ để tăng tính thuyết phục và cảm xúc.

2. Cập nhật thông tin thường xuyên

• Đăng tải tin tức, sự kiện, chiến dịch gây quỹ, kết quả hoạt động mới nhất.

• Chia sẻ báo cáo minh bạch tài chính, giúp nhà tài trợ yên tâm về việc sử dụng nguồn quỹ.

• Tạo mục “Tham gia cùng chúng tôi” để hướng dẫn tình nguyện viên hoặc nhà tài trợ cách tham gia, quyên góp, hoặc hợp tác.

3. Tích hợp công cụ gây quỹ trực tuyến

• Thêm nút “Quyên góp ngay” (Donate Now) nổi bật, dễ thấy trên mọi trang.

• Hỗ trợ nhiều hình thức thanh toán (chuyển khoản, ví điện tử, thẻ tín dụng).

• Cài đặt hệ thống xác nhận và gửi email cảm ơn tự động, thể hiện sự chuyên nghiệp.

4. Đảm bảo trải nghiệm người dùng tốt

• Thiết kế giao diện thân thiện, dễ đọc, tương thích trên điện thoại.

• Đảm bảo tốc độ tải trang nhanh, vì nhiều người có thể truy cập từ thiết bị di động.

• Sử dụng hình ảnh thật, video ngắn, câu chuyện truyền cảm hứng để chạm đến cảm xúc người xem.

5. SEO và truyền thông số

• Tối ưu SEO với các từ khóa như: quỹ từ thiện Việt Nam, quyên góp trực tuyến, hoạt động thiện nguyện, ủng hộ cộng đồng.

• Kết nối website với Facebook, YouTube, TikTok, và Zalo OA để lan tỏa chiến dịch và dẫn traffic ngược về trang web.

Website không chỉ là công cụ công nghệ, mà là cầu nối giữa trái tim của bạn và cộng đồng. Nếu làm đúng cách, đây sẽ là nền tảng giúp quỹ của bạn phát triển, gây quỹ hiệu quả và duy trì lòng tin bền vững với xã hội.

Bước 2: Tăng độ nhận diện quỹ từ thiện qua mạng xã hội

Trong thời đại số, mạng xã hội chính là “loa phóng thanh” hiệu quả nhất giúp quỹ từ thiện lan tỏa sứ mệnh, kêu gọi ủng hộ và xây dựng cộng đồng tin tưởng. Việc duy trì sự hiện diện tích cực, chuyên nghiệp và cảm xúc trên các nền tảng như Facebook, TikTok, Instagram, YouTube và LinkedIn sẽ giúp tổ chức phát triển bền vững.

1. Duy trì hoạt động thường xuyên

• Đăng bài ít nhất 2–3 lần mỗi tuần về các chủ đề như: chiến dịch gây quỹ, câu chuyện truyền cảm hứng, hoạt động tình nguyện hoặc kết quả đạt được.

• Luôn phản hồi bình luận, tin nhắn và chia sẻ từ cộng đồng — điều này giúp tăng mức độ tin tưởng và gắn kết.

• Cập nhật trực tiếp (livestream) trong các sự kiện gây quỹ hoặc hoạt động xã hội để tạo cảm giác minh bạch và gần gũi.

2. Chia sẻ nội dung từ các tổ chức tương tự

• Hợp tác hoặc tag các tổ chức, cá nhân có cùng mục tiêu xã hội để mở rộng phạm vi tiếp cận.

• Chia sẻ lại các chiến dịch hay của họ (có dẫn nguồn), thể hiện tinh thần cộng đồng thay vì cạnh tranh.

3. Xây dựng nội dung truyền cảm hứng

• Dùng hình ảnh thật, video hậu trường, câu chuyện người được giúp đỡ, và lời cảm ơn từ tình nguyện viên để tạo kết nối cảm xúc.

• Đăng xen kẽ nội dung truyền thông – giáo dục – hành động, ví dụ:

  • “Giá trị của mỗi đồng quyên góp.”

  • “Một ngày cùng đội ngũ thiện nguyện.”

  • “Cách bạn có thể giúp thay đổi cuộc sống một người khác.”

4. Tăng hiệu quả bằng công cụ truyền thông số

• Dùng Facebook Ads hoặc TikTok Ads cho các chiến dịch gây quỹ lớn.

• Tối ưu bài đăng với hashtag liên quan như #QuyTuThien, #HoTroCongDong, #VolunteerVN, #GivingBack.

• Theo dõi chỉ số tương tác (Engagement Rate) để điều chỉnh chiến lược nội dung.

5. Xây dựng thương hiệu xã hội bền vững

• Giữ giọng điệu nhất quán: nhân văn, chân thành, truyền cảm hứng.

• Luôn minh bạch về số tiền quyên góp và kết quả sử dụng, vì đây là yếu tố giữ vững niềm tin lâu dài.

• Tạo các chiến dịch theo mùa (ví dụ: “Tết sẻ chia”, “Mùa hè yêu thương”, “Back to School 2025”).

Mạng xã hội không chỉ là nơi đăng tin, mà là nền tảng xây dựng mối quan hệ và lan tỏa niềm tin. Một chiến lược truyền thông đúng cách sẽ giúp quỹ của bạn không chỉ được biết đến — mà còn được yêu mến và ủng hộ lâu dài.

Phần 9: Cách chọn lĩnh vực từ thiện phù hợp với đam mê cá nhân

Bước 1: Chọn lĩnh vực bạn thật sự đam mê – nền tảng vững chắc để xây dựng quỹ từ thiện ý nghĩa

Điều đầu tiên và quan trọng nhất khi thành lập quỹ từ thiện là chọn một mục tiêu khiến bạn thật sự tâm huyết. Điều này không chỉ giúp bạn duy trì động lực trong suốt hành trình dài mà còn tạo nên sự chân thành, niềm tin và sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.

1. Vì sao đam mê là yếu tố quyết định thành công của quỹ từ thiện

• Thành lập và vận hành một quỹ là hành trình dài, tốn thời gian và công sức — chỉ khi bạn thực sự tin vào sứ mệnh của mình, bạn mới đủ kiên trì để vượt qua khó khăn.

• Sự đam mê giúp bạn truyền cảm hứng cho tình nguyện viên, nhà tài trợ và đối tác, khiến họ sẵn lòng đồng hành cùng bạn.

• Khi bạn làm vì điều mình tin tưởng, các quyết định của bạn thường chân thật, có định hướng và mang tính bền vững hơn.

2. Cách xác định lĩnh vực phù hợp với bạn
Tự hỏi bản thân ba điều sau:

• Nếu được thay đổi một điều trên thế giới, bạn muốn thay đổi điều gì?

• Nguyên nhân nào khiến bạn cảm thấy thôi thúc hành động?

• Bạn có kinh nghiệm, hiểu biết hoặc mối quan hệ nào có thể giúp bạn tạo ra ảnh hưởng trong lĩnh vực đó không?

3. Một số ví dụ thực tế:

• Nếu bạn đau lòng khi thấy cảnh nghèo đói ở địa phương, hãy lập quỹ hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em mồ côi hoặc người già neo đơn.

• Nếu bạn từng chứng kiến người thân mắc bệnh hiếm gặp, bạn có thể gây quỹ hỗ trợ chi phí điều trị và nâng cao nhận thức cộng đồng.

• Nếu bạn yêu thiên nhiên và động vật, hãy khởi xướng quỹ bảo tồn động vật hoang dã hoặc cứu hộ thú cưng bị bỏ rơi.

• Nếu bạn đam mê nghệ thuật, hãy lập quỹ hỗ trợ nghệ sĩ trẻ, bảo tồn văn hóa dân gian hoặc phát triển sáng tạo cộng đồng.

• Nếu bạn muốn góp phần vào xã hội bền vững, hãy hướng đến môi trường, giáo dục hoặc ứng phó thiên tai.

4. Lưu ý thực tế:

• Đừng chọn lĩnh vực chỉ vì “dễ gây quỹ” — mà hãy chọn vì bạn thật sự quan tâm và sẵn sàng dấn thân lâu dài.

• Hãy bắt đầu từ những vấn đề nhỏ, gần gũi với cộng đồng xung quanh, rồi dần mở rộng phạm vi tác động.

Một quỹ từ thiện thành công không chỉ dựa vào tiền hay danh tiếng — mà bắt nguồn từ trái tim và niềm tin của người sáng lập. Khi bạn làm việc vì điều mình đam mê, hành trình thiện nguyện sẽ không còn là nghĩa vụ, mà trở thành sứ mệnh sống.

Bước 2: Tạo nét riêng cho quỹ từ thiện – bí quyết giúp tổ chức của bạn nổi bật và bền vững

Thực tế hiện nay có rất nhiều tổ chức phi lợi nhuận hoạt động cùng lĩnh vực, vì vậy, để quỹ của bạn thu hút được nhà tài trợ và gây dựng uy tín lâu dài, bạn cần một “góc tiếp cận riêng” – hay còn gọi là bản sắc khác biệt. Đó chính là yếu tố giúp bạn nổi bật giữa hàng trăm tổ chức thiện nguyện khác.

1. Tại sao quỹ từ thiện cần có điểm khác biệt?

• Nếu bạn làm y hệt các quỹ khác, bạn sẽ phải cạnh tranh gay gắt để giành sự chú ý và tài trợ.

• Một cách tiếp cận riêng giúp quỹ của bạn tạo ấn tượng rõ ràng, được nhớ đến nhiều hơn.

• Sự khác biệt thể hiện tầm nhìn chiến lược và tính sáng tạo – hai yếu tố khiến các nhà tài trợ, tình nguyện viên và đối tác đánh giá cao.

2. Cách xác định “góc riêng” cho tổ chức của bạn

• Tìm lỗ hổng chưa được đáp ứng trong cộng đồng:
  Ví dụ: Nếu đã có nhiều tổ chức cung cấp thức ăn cho người vô gia cư, bạn có thể chọn hướng tập trung vào quần áo, đào tạo kỹ năng nghề, hoặc tư vấn tâm lý cho họ.

• Đặt câu hỏi: “Điều gì khiến cách làm của mình khác đi?” – Có thể là cách vận hành, nhóm đối tượng, hoặc phương pháp gây quỹ.

• Tận dụng thế mạnh cá nhân: Nếu bạn có chuyên môn trong lĩnh vực nghệ thuật, công nghệ, giáo dục… hãy dùng nó để tạo ra mô hình hỗ trợ sáng tạo, hiệu quả hơn.

• Kết hợp giữa hai lĩnh vực: Ví dụ: “Nghệ thuật vì môi trường”, “Giáo dục gắn với nông nghiệp bền vững”, hoặc “Công nghệ hỗ trợ người khuyết tật”.

3. Gây quỹ theo cách khác biệt và đáng nhớ

• Tạo chiến dịch độc đáo, lan truyền mạnh trên mạng xã hội – như “Ice Bucket Challenge” của ALS Association đã gây tiếng vang toàn cầu.

• Tổ chức sự kiện trải nghiệm thay vì chỉ quyên góp tiền, ví dụ: “Ngày sống như người khiếm thị”, “Triển lãm tranh vì trẻ em miền núi”.

• Hợp tác với KOLs, nghệ sĩ hoặc doanh nghiệp xã hội để mở rộng độ phủ và tạo hình ảnh chuyên nghiệp.

4. Lưu ý để khác biệt mà vẫn giữ giá trị cốt lõi

• Khác biệt không có nghĩa là “làm lạ để gây chú ý”, mà là tạo giải pháp thực tế và mang lại tác động thật.

• Mọi hoạt động sáng tạo đều phải phù hợp với sứ mệnh ban đầu và đúng pháp luật.

• Giữ tính chân thực và minh bạch, vì niềm tin vẫn là yếu tố quan trọng nhất trong hoạt động từ thiện.

Sự khác biệt là “chìa khóa vàng” để quỹ từ thiện của bạn được nhìn thấy, được tin tưởng và được nhớ đến lâu dài. Hãy bắt đầu bằng việc hiểu rõ cộng đồng mình muốn giúp, sau đó tạo ra giải pháp độc đáo mà chỉ quỹ của bạn mới có thể mang lại.

Nguồn tham khảo

1. https://www.councilofnonprofits.org/tools-resources/business-planning-nonprofits
2. https://www.councilofnonprofits.org/tools-resources/how-start-nonprofit-step-1-research
3. https://www.nonprofitexpert.com/start-charity-know-basics/
4. https://www.councilofnonprofits.org/tools-resources/how-start-nonprofit-step-2-build-solid-foundation
5. https://www.forbes.com/sites/allbusiness/2017/04/16/15-key-steps-to-set-up-a-charity/?sh=4b53bcbb54a5
6. https://www.forbes.com/sites/steveodland/2012/05/07/how-to-start-a-charity/?sh=43325bed5277
7. https://aaronhall.com/how-much-does-it-cost-to-set-up-a-501c3-nonprofit-organization/
   
8. https://komenoc.org/who-was-susan-g-komen/
   
9. https://www.nonprofitexpert.com/how-to-apply-for-grants/
   
10. https://www.inc.com/entrepreneurs-organization/want-to-change-lives-7-steps-to-starting-a-charitable-foundation.html
11. https://www.councilofnonprofits.org/tools-resources/board-roles-and-responsibilities
12. https://boardsource.org/wp-content/uploads/2016/10/Recommended-Gov-Practices.pdf
13. https://managementhelp.org/misc/Nonprofit-Advisory-Board.pdf
    
14. https://www.councilofnonprofits.org/tools-resources/executive-compensation
    
15. https://www.als.org/stories-news/ice-bucket-challenge-dramatically-accelerated-fight-against-als

Biên dịch: Ashley Wright Nguyen.